Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Barter Ä°ÅŸlemleri
Barter Ä°ÅŸlemleri
Burak ARZOVA
Sayfa Sayısı
:
104
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2000
ISBN NO
:
9756812311
80,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
Takas olarak kullanımı itibariyle insanlık tarihi kadar eski olan ancak bir sistem olarak düzenlenip, mal ve hizmetlerin temininde kullanılması çok kısa bir geçmişe sahip olan barter işlemleri, özellikle paranın maliyetinin çok arttığı dönemlerde, para vermeden mal ya da hizmet satın almaya imkan tanıdığı ve sistem faize olanak tanımadığı için tercih edilen bir finansman tekniği olmuştur.
Bu çalışmanın amacı; yeni bir finansman tekniÄŸi olan ve ülkemizde henüz A.B ülkelerinde ve ABD\\\\\\\′deki kadar kullanım alanı bulamamış barter iÅŸlemlerinin tanıtılması, dayandığı yasal çerçevenin belirlenmesi ve bu sistemle yapılan iÅŸlemlerin nasıl muhasebeleÅŸtirilmesi gerektiÄŸi hususunda bir öneri sunmaktır.
Bu çalışma altı bölümden oluşmaktadır:
Birinci Bölümde; barter sisteminin genel bir tanımı verilmiş ve konuyla ilgili kavramlar açıklanarak sistem daha iyi anlatılmaya çalışılmıştır. Barter sisteminin diğer ödeme türleri ile olan ilişkisine de bu bölümde yer verilmiştir.
İkinci Bölümde; barter sisteminin işleyişi üzerinde durulmuştur. Sistemin işleyişinin anlatılmasından önce barter sistemini oluşturan taraflar ve sistemde kullanılan kâğıtlar incelenmiş ve sistemin avantaj ve dezavantajları üzerinde durularak sistem detaylı olarak irdelenmeye çalışılmıştır.
Üçüncü Bölümde; barter sisteminin oturduğu yasal çerçeve belirlenmiş ve çerçeveyi oluşturan kanunlar itibariyle barter işlemleri incelenmiştir.
Dördüncü Bölümde; yeni finansman tekniklerinden factoring, forfaiting, le-asing ve franchising üzerinde durularak, barter işlemlerinin bu yeni tekniklerle kar-şılaştırılabilirliği sağlanmaya çalışılmıştır.
Beşinci Bölümde; barter işlemlerinin muhasebeleştirme aşamaları gerekçeleri ve mantıksal dayanakları ile mevcut uygulanan sistemden farklı bir boyuta oturtularak öneri bir hesap planı ve kayıtlama tekniği sunulmuştur.
Altıncı Bölümde; bu çalışmada yararlanılan kaynaklara yer verilmiştir.
ÖNSÖZ
Değişen ekonomik koşullar ve işletmelerin bu değişime uyma çabaları beraberinde işletmelerin kaynak yaratma çabalarında da değişime neden olmaktadır. Küreselleşmenin getirdiği vazgeçilmez olgu rekabettir. Tam rekabet ortamında hayatta kalabilmenin temel şartı, işletmenin ürettiği ya da sattığı, mal ya da hizmetleri en düşük fiyata en fazla faydayı sağlayacak şekilde pazara sunmaktır. Bu değişim iki kavramı her zamankinden daha önemli şekilde karşımıza çıkarmaktadır: Maliyet ve Kalite.
Birinden diğerine ödün vererek yaşayabilmek olanaksızdır. Muhasebe ve finansman mesleği ile ilgilenenlerin temel amacı, işletmenin üreteceği ya da satacağı mal ve hizmetlerin üretimi ve satımı için en düşük maliyetle kaynak bulmak, en düşük maliyetle üretmek ve en düşük maliyetle pazara sunmaktır.
Bu önemli amaca erişmekte, kaynak yaratmakta kullanılan finansal teknikler de nasibini almaktadır. Kaynak maliyetlerini düşürmede kullanılan yeni finansal tekniklerden biri de Barter işlemleridir.
Bu çalışmanın amacı, kullanım tarihi neredeyse insanlık tarihi kadar eski olan takas işlemlerinin sistemleştirilmiş ve kurallarla bezenmiş şekli olan barter işlemleri hakkında ilgililere bilgi vermek, işleyişi hakkında açıklamalarda bulunmak, henüz kendine özgü bir yasal düzenlemesi olmayan barter işlemlerini, yasal dayanaklara oturtmak özellikle muhasebeleştinne aşamasında mevcut uygulaması ile hatalı olarak görülen noktalara temas ederek yeni öneriler sunmaktır.
Tabidir ki, kitapta olabilecek hatalardan tek sorumlu yazarın kendisidir.
Gerek bu çalışmanın oluÅŸumunda gerekse tüm akademik yaÅŸamım boyunca benden ilgilerini, sevgilerini, övgü ve gerektiÄŸinde yergilerini hiçbir zaman eksik etmeyen, yetiÅŸmemde en büyük paya sahip, deÄŸerli insan, büyük akademisyen sevgili hocalarım Sayın Prof. Dr. Osman ALTUG\\\\\\\′a ve Sayın Doç. Dr. Münir Åžakrak\\\\\\\′a teÅŸekkür etmek benim için en önemli minnet borcu olduÄŸu kadar zevkli bir görevdir de.
Ayrıca beni her türlü zorluğun üstesinden gelerek bugünlere getiren her zaman ve her şartta arkamda hep hissettiğim, varlıklarıyla değer bulup büyüdüğüm sevgili babama, anneme ve kardeşime benim ailem oldukları için çok teşekkür ederim.
Ve sen sevgili eşim, eğer sen ve seninle güzelleşen, huzur bulan, sevinilen ve ortaklaşa dertler paylaşıp, geleceğe güvenle bakılan günler olmasaydı, bu eser de ortaya çıkmazdı. Senin sevgin ve desteğin her türlü övgüye değer.
Bu çalışmanın titizlikle hazırlanmasında verdikleri emek inkar edilemez olan Türkmen Kitabevi çalışanlarına teşekkürü bir borç bilirim.
Çalışmanın, konuyla ilgilenenlere, öğrencilere ve Muhasebe ve Finansman Kürsüsü\\\\\\\′ndeki akademisyenlere faydalı olması yazarı açısından tahmini mümkün olmayan bir tatmin ve çalışma azmi verecektir. Bu büyük tatmine ulaÅŸabilmek dileÄŸiyle.
Feneryolu-Ä°STANBUL Dr. S. Burak ARZOVA
AÄŸustos 2000
İÇİNDEKİLER
1. BARTER Ä°ÅžLEMLERÄ° 1
1.1. TANIM, KAPSAM VE KONUYLA Ä°LGÄ°LÄ° TEMEL KAVRAMLAR . .1
1.2. BARTER İŞLEMLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3
1.3. BARTER İŞLEMLERİNİN DİĞER ÖDEME TÜRLERİ İLE OLAN
Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 5
1.3.1. BARTER VE TAKAS Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 5
1.3.2. BARTER VE COUNTER TRADE (KARÅžILIKLI TÄ°CARET)
Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 7
1.4. TÃœRLERÄ° Ä°TÄ°BARÄ°YLE BARTER Ä°ÅžLEMLERÄ° 11
2. BARTER SÄ°STEMÄ° 12
2.1. BARTER SÄ°STEMÄ°NDE TARAFLAR 12
2.2. BARTER SÄ°STEMÄ°NDE KULLANILAN BELGELER 13
2.3. BARTER SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ 15
2.4. BARTER SÄ°STEMÄ°NÄ°N AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI 19
2.4.1. BARTER SÄ°STEMÄ°NÄ°N AVANTAJLARI 19
2.4.2. BARTER SÄ°STEMÄ°NÄ°N DEZAVANTAJLARI 23
3. ÇEŞİTLİ KANUNLAR AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ 24
3.1. BORÇLAR KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ 24
3.2. TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ . .33
3.2.1. BARTER SÄ°STEMÄ°NDE CARÄ° HESAP 47
3.2.1.1. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 48
3.2.1.2. CARÄ° HESABIN TÃœRLERÄ° 50
3.2.1.3. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 51
3.2.1.4. CARÄ° HESAP\\\\\\\′IN SONA ERMESÄ° 52
3.3. GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ . . .54
3.4. KURUMLAR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN BARTER
Ä°ÅžLEMLERÄ° 56
3.5. KDV KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLER 56
3.6. DAMGA VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ .63
4. BARTER SİSTEMİ İLE KARŞILAŞTIRILABİLİRLİĞİ
AÇISINDAN DİĞER FİNANSMAN TEKNİKLERİ 70
4.1. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMA (LEASÄ°NG) Ä°ÅžLEMLERÄ° KAVRAMLAR .70
4.1.1. TANIM VE KAVRAMLAR 70
4.1.2. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMA Ä°ÅžLEMLERÄ°NÄ°N AVANTAJ VE
DEZAVANTAJLARI 72
4.1.2.1. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMA Ä°ÅžLEMLERÄ°NÄ°N
AVANTAJLARI 72
4.1.2.2. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMANIN DEZAVANTAJLARI . . .75
4.2. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ° 76
4.2.1. TANIM VE KAVRAMLAR 76
4.2.2. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ°\\\\\\\′NÄ°N KAPSAMI 77
4.2.3. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ°\\\\\\\′NÄ°N ÖZELLÄ°KLERÄ° 78
4.2.3.2. HÄ°ZMET FONKSÄ°YONU 80
4.2.3.3. TEMÄ°NAT FONKÄ°YONU 81
4.2.2.2. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMÄ°NÄ°N KOÅžULLARI 82
4.3. FORFAÄ°TÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ° 83
4.3.1. TANIM VE AÇIKLAMALAR 83
4.3.2. FORFAÄ°TÄ°NG Ä°ÅžLEMÄ° Ä°LE DÄ°ÄžER FÄ°NANSMAN TEKNÄ°KLERÄ°
ARASINDAKÄ° FARKLAR 84
4.3.2.1. FORFAÄ°TÄ°NG VE Ä°HRACAT FACTORÄ°NGÄ°
ARASINDAKÄ° FARKLAR 84
4.3.2.2. FORFAÄ°TÄ°NG Ä°ÅžLEMÄ°NÄ°N FACTORÄ°NG, KREDÄ°
SÄ°GORTASI VE VESAÄ°K KARÅžILIÄžI KREDÄ°
ARASINDAKÄ° FARKLAR 86
4.4. FRANCHÄ°SÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ° 88
4.4.1. TANIM VE AÇIKLAMALAR 88
5. BARTER Ä°ÅžLEMLERÄ°NÄ°N MUHASEBELEÅžTÄ°RÄ°LMESÄ° 90
5.1. GENEL AÇIKLAMA VE HESAP PLANI OLUŞTURULMASI 90
5.1. ÖRNEK UYGULAMA 93
6. KAYNAKÇA 102
6.1. DOÄžRUDAN YARARLANILAN KAYNAKLAR 102
6.2. DOLAYLI YARARLANILAN KAYNAKLAR 103
6.3. KANUNLAR VE TEBLÄ°ÄžLER 104
Takas olarak kullanımı itibariyle insanlık tarihi kadar eski olan ancak bir sistem olarak düzenlenip, mal ve hizmetlerin temininde kullanılması çok kısa bir geçmişe sahip olan barter işlemleri, özellikle paranın maliyetinin çok arttığı dönemlerde, para vermeden mal ya da hizmet satın almaya imkan tanıdığı ve sistem faize olanak tanımadığı için tercih edilen bir finansman tekniği olmuştur.
Bu çalışmanın amacı; yeni bir finansman tekniÄŸi olan ve ülkemizde henüz A.B ülkelerinde ve ABD\\\\\\\′deki kadar kullanım alanı bulamamış barter iÅŸlemlerinin tanıtılması, dayandığı yasal çerçevenin belirlenmesi ve bu sistemle yapılan iÅŸlemlerin nasıl muhasebeleÅŸtirilmesi gerektiÄŸi hususunda bir öneri sunmaktır.
Bu çalışma altı bölümden oluşmaktadır:
Birinci Bölümde; barter sisteminin genel bir tanımı verilmiş ve konuyla ilgili kavramlar açıklanarak sistem daha iyi anlatılmaya çalışılmıştır. Barter sisteminin diğer ödeme türleri ile olan ilişkisine de bu bölümde yer verilmiştir.
İkinci Bölümde; barter sisteminin işleyişi üzerinde durulmuştur. Sistemin işleyişinin anlatılmasından önce barter sistemini oluşturan taraflar ve sistemde kullanılan kâğıtlar incelenmiş ve sistemin avantaj ve dezavantajları üzerinde durularak sistem detaylı olarak irdelenmeye çalışılmıştır.
Üçüncü Bölümde; barter sisteminin oturduğu yasal çerçeve belirlenmiş ve çerçeveyi oluşturan kanunlar itibariyle barter işlemleri incelenmiştir.
Dördüncü Bölümde; yeni finansman tekniklerinden factoring, forfaiting, le-asing ve franchising üzerinde durularak, barter işlemlerinin bu yeni tekniklerle kar-şılaştırılabilirliği sağlanmaya çalışılmıştır.
Beşinci Bölümde; barter işlemlerinin muhasebeleştirme aşamaları gerekçeleri ve mantıksal dayanakları ile mevcut uygulanan sistemden farklı bir boyuta oturtularak öneri bir hesap planı ve kayıtlama tekniği sunulmuştur.
Altıncı Bölümde; bu çalışmada yararlanılan kaynaklara yer verilmiştir.
ÖNSÖZ
Değişen ekonomik koşullar ve işletmelerin bu değişime uyma çabaları beraberinde işletmelerin kaynak yaratma çabalarında da değişime neden olmaktadır. Küreselleşmenin getirdiği vazgeçilmez olgu rekabettir. Tam rekabet ortamında hayatta kalabilmenin temel şartı, işletmenin ürettiği ya da sattığı, mal ya da hizmetleri en düşük fiyata en fazla faydayı sağlayacak şekilde pazara sunmaktır. Bu değişim iki kavramı her zamankinden daha önemli şekilde karşımıza çıkarmaktadır: Maliyet ve Kalite.
Birinden diğerine ödün vererek yaşayabilmek olanaksızdır. Muhasebe ve finansman mesleği ile ilgilenenlerin temel amacı, işletmenin üreteceği ya da satacağı mal ve hizmetlerin üretimi ve satımı için en düşük maliyetle kaynak bulmak, en düşük maliyetle üretmek ve en düşük maliyetle pazara sunmaktır.
Bu önemli amaca erişmekte, kaynak yaratmakta kullanılan finansal teknikler de nasibini almaktadır. Kaynak maliyetlerini düşürmede kullanılan yeni finansal tekniklerden biri de Barter işlemleridir.
Bu çalışmanın amacı, kullanım tarihi neredeyse insanlık tarihi kadar eski olan takas işlemlerinin sistemleştirilmiş ve kurallarla bezenmiş şekli olan barter işlemleri hakkında ilgililere bilgi vermek, işleyişi hakkında açıklamalarda bulunmak, henüz kendine özgü bir yasal düzenlemesi olmayan barter işlemlerini, yasal dayanaklara oturtmak özellikle muhasebeleştinne aşamasında mevcut uygulaması ile hatalı olarak görülen noktalara temas ederek yeni öneriler sunmaktır.
Tabidir ki, kitapta olabilecek hatalardan tek sorumlu yazarın kendisidir.
Gerek bu çalışmanın oluÅŸumunda gerekse tüm akademik yaÅŸamım boyunca benden ilgilerini, sevgilerini, övgü ve gerektiÄŸinde yergilerini hiçbir zaman eksik etmeyen, yetiÅŸmemde en büyük paya sahip, deÄŸerli insan, büyük akademisyen sevgili hocalarım Sayın Prof. Dr. Osman ALTUG\\\\\\\′a ve Sayın Doç. Dr. Münir Åžakrak\\\\\\\′a teÅŸekkür etmek benim için en önemli minnet borcu olduÄŸu kadar zevkli bir görevdir de.
Ayrıca beni her türlü zorluğun üstesinden gelerek bugünlere getiren her zaman ve her şartta arkamda hep hissettiğim, varlıklarıyla değer bulup büyüdüğüm sevgili babama, anneme ve kardeşime benim ailem oldukları için çok teşekkür ederim.
Ve sen sevgili eşim, eğer sen ve seninle güzelleşen, huzur bulan, sevinilen ve ortaklaşa dertler paylaşıp, geleceğe güvenle bakılan günler olmasaydı, bu eser de ortaya çıkmazdı. Senin sevgin ve desteğin her türlü övgüye değer.
Bu çalışmanın titizlikle hazırlanmasında verdikleri emek inkar edilemez olan Türkmen Kitabevi çalışanlarına teşekkürü bir borç bilirim.
Çalışmanın, konuyla ilgilenenlere, öğrencilere ve Muhasebe ve Finansman Kürsüsü\\\\\\\′ndeki akademisyenlere faydalı olması yazarı açısından tahmini mümkün olmayan bir tatmin ve çalışma azmi verecektir. Bu büyük tatmine ulaÅŸabilmek dileÄŸiyle.
Feneryolu-Ä°STANBUL Dr. S. Burak ARZOVA
AÄŸustos 2000
İÇİNDEKİLER
1. BARTER Ä°ÅžLEMLERÄ° 1
1.1. TANIM, KAPSAM VE KONUYLA Ä°LGÄ°LÄ° TEMEL KAVRAMLAR . .1
1.2. BARTER İŞLEMLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3
1.3. BARTER İŞLEMLERİNİN DİĞER ÖDEME TÜRLERİ İLE OLAN
Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 5
1.3.1. BARTER VE TAKAS Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 5
1.3.2. BARTER VE COUNTER TRADE (KARÅžILIKLI TÄ°CARET)
Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 7
1.4. TÃœRLERÄ° Ä°TÄ°BARÄ°YLE BARTER Ä°ÅžLEMLERÄ° 11
2. BARTER SÄ°STEMÄ° 12
2.1. BARTER SÄ°STEMÄ°NDE TARAFLAR 12
2.2. BARTER SÄ°STEMÄ°NDE KULLANILAN BELGELER 13
2.3. BARTER SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ 15
2.4. BARTER SÄ°STEMÄ°NÄ°N AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI 19
2.4.1. BARTER SÄ°STEMÄ°NÄ°N AVANTAJLARI 19
2.4.2. BARTER SÄ°STEMÄ°NÄ°N DEZAVANTAJLARI 23
3. ÇEŞİTLİ KANUNLAR AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ 24
3.1. BORÇLAR KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ 24
3.2. TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ . .33
3.2.1. BARTER SÄ°STEMÄ°NDE CARÄ° HESAP 47
3.2.1.1. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 48
3.2.1.2. CARÄ° HESABIN TÃœRLERÄ° 50
3.2.1.3. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 51
3.2.1.4. CARÄ° HESAP\\\\\\\′IN SONA ERMESÄ° 52
3.3. GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ . . .54
3.4. KURUMLAR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN BARTER
Ä°ÅžLEMLERÄ° 56
3.5. KDV KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLER 56
3.6. DAMGA VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN BARTER İŞLEMLERİ .63
4. BARTER SİSTEMİ İLE KARŞILAŞTIRILABİLİRLİĞİ
AÇISINDAN DİĞER FİNANSMAN TEKNİKLERİ 70
4.1. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMA (LEASÄ°NG) Ä°ÅžLEMLERÄ° KAVRAMLAR .70
4.1.1. TANIM VE KAVRAMLAR 70
4.1.2. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMA Ä°ÅžLEMLERÄ°NÄ°N AVANTAJ VE
DEZAVANTAJLARI 72
4.1.2.1. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMA Ä°ÅžLEMLERÄ°NÄ°N
AVANTAJLARI 72
4.1.2.2. FÄ°NANSAL KÄ°RALAMANIN DEZAVANTAJLARI . . .75
4.2. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ° 76
4.2.1. TANIM VE KAVRAMLAR 76
4.2.2. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ°\\\\\\\′NÄ°N KAPSAMI 77
4.2.3. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ°\\\\\\\′NÄ°N ÖZELLÄ°KLERÄ° 78
4.2.3.2. HÄ°ZMET FONKSÄ°YONU 80
4.2.3.3. TEMÄ°NAT FONKÄ°YONU 81
4.2.2.2. FACTORÄ°NG Ä°ÅžLEMÄ°NÄ°N KOÅžULLARI 82
4.3. FORFAÄ°TÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ° 83
4.3.1. TANIM VE AÇIKLAMALAR 83
4.3.2. FORFAÄ°TÄ°NG Ä°ÅžLEMÄ° Ä°LE DÄ°ÄžER FÄ°NANSMAN TEKNÄ°KLERÄ°
ARASINDAKÄ° FARKLAR 84
4.3.2.1. FORFAÄ°TÄ°NG VE Ä°HRACAT FACTORÄ°NGÄ°
ARASINDAKÄ° FARKLAR 84
4.3.2.2. FORFAÄ°TÄ°NG Ä°ÅžLEMÄ°NÄ°N FACTORÄ°NG, KREDÄ°
SÄ°GORTASI VE VESAÄ°K KARÅžILIÄžI KREDÄ°
ARASINDAKÄ° FARKLAR 86
4.4. FRANCHÄ°SÄ°NG Ä°ÅžLEMLERÄ° 88
4.4.1. TANIM VE AÇIKLAMALAR 88
5. BARTER Ä°ÅžLEMLERÄ°NÄ°N MUHASEBELEÅžTÄ°RÄ°LMESÄ° 90
5.1. GENEL AÇIKLAMA VE HESAP PLANI OLUŞTURULMASI 90
5.1. ÖRNEK UYGULAMA 93
6. KAYNAKÇA 102
6.1. DOÄžRUDAN YARARLANILAN KAYNAKLAR 102
6.2. DOLAYLI YARARLANILAN KAYNAKLAR 103
6.3. KANUNLAR VE TEBLÄ°ÄžLER 104
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı