Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Esnek Üretim-Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkileri
Esnek Üretim-Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkileri
Sabahattin ŞEN
Sayfa Sayısı
:
352
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9756486880
160,00
TL ÖNSÖZ Kapitalist sistemde 1930′larda ortaya çıkan krizi aşabilmek için ekonomik ve toplumsal sistemde ortaya çıkan değişimler Fordizm olarak adlandırılmıştır. Ancak 1970′lerde Fordist sistemde yeni bir kriz başlamıştır ve bu kriz günümüzde çeşitli ülkelerde farklı düzeylerde halen devam etmektedir. Krize karşı izlenen yeni ekonomi politikaların temel özellikleri; küreselleşme, devletin piyasaya müdahaleden vazgeçmesi, özelleştirme ve esneklik olarak özetlenebilir. Esnek üretim ve esnek çalışma tüm dünyada endüstri ilişkilerinin birincil gündemi haline gelmiştir. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümünde doktora tezi olarak kabul edilen bu kitapta, öncelikle esneklik emek ve.sermaye açısından farklı biçimlerde irdelenmeye çalışılmıştır. Kitapta daha sonra esnek üretim döneminde emek sürecinin kontrolü ve endüstri ilişkilerinde ortaya çıkan değişimler incelenmiştir. Esnek üretimde emek piyasası önce çekirdek ve çevre işgücü olarak ikiye ayrılmakta, çevre işgücü de kendi içinde esnek çalışma biçimleriyle atomize edilmektedir. Emek süreci organizasyonunda ve emekgücünün niteliğinde ortaya çıkan değişimler de emek piyasasının parçalanmasını yoğunlaştırmıştır. Emek piyasasındaki bu gelişmeler sendikaları da olumsuz etkilemiş, esnek üretim döneminde sendikaların varlığı tartışılır duruma gelmiştir. Neo-liberal politikaların bir uzantısı olarak devletin endüstri ilişkilerinde izlediği politikaların odak noktası değişmiş, birçok ülkede devlet sosyal işlevinden uzaklaşmıştır. Tüm bu gelişmeler sendikaları yeni arayışlara itmiş, sendikalar bir yandan örgütsel yapılarını güçlendirmek, üye tabanını geliştirmek ve üyelerine yeni hizmetler vermek zorunda kalırken, diğer yandan da üretimin küreselleşmesi karşısında sendikal hareketi de küreselleştirmenin yollarını aramak zorunda kalmıştır. Tüm gelişmelerin incelendiği ve değerlendirilmeye çalışıldığı bu kitabın doktora tezi olarak hazırlanmasında emeği geçen tez danışmanım Doç. Dr. Recep Varçm′a, ayrıca jüri üyeleri Prof. Dr. Sarper Süzek, Prof. Dr. Pars Esin, Prof. Dr. Gürhan Fişak ve Doç. Dr. Sibel Kalaycıoğlu′na teşekkür ederim. İş Yasasında esneklik çalışma konusunda yapılan değişikliklerin tartışıldığı ve daha uzun süre tartışılacağı bir dönemde bu kitabı okurlara ulaştıran Turan Kitapevi′ne ve değerli çalışanlarına da içtenlikle teşekkürler... Dr. Sabahattin Şen Mayıs 2004, Ankara V İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1 KAVRAMSAL AÇIKLAMALAR 1. Emek Süreci 5 2. Endüstri İlişkileri 8 I. BÖLÜM EMEK SÜRECİ ÖRGÜTLENMESİNDE DEĞİŞİMLER Basit İşbölümü ve Manüfaktür 11 Makineleşme ve Fabrika Sistemi 13 Taylorizm 14 3.1. Taylorizm Öncesi Bilimsellik Arayışları 15 3.2. Taylor′un Bilimsel Yönetim İlkeleri 17 4. Fordizm 20 4.1. Fordizmde Emek Süreci 24 4.2. Fordizm ve Refah Kapitalizmi 29 4.3. Fordizmde Emek Piyasası ve Sendikalar 33 II. BÖLÜM FORDİZM SONRASI EMEK SÜRECİ KAVRAMLARI 1. Esnek Firma (Yönetsel Okul) Kuramı 43 2. Tekno-Ekonomik Paradigmalar Kuramı (Neo-Shumpeterci Yaklaşım) 46 3. Esnek Uzmanlaşma Kuramı (Kurumsalcı Okul/Yeni-Smithçi Kuram) 55 4. Düzenleme Okulu (Neo-Marksist Yaklaşım/Post-Fordizm) 63 5. Yalın Üretim (Lean Production) Kuramı 77 III. BÖLÜM ESNEK ÜRETİM VE ESNEK ÇALIŞMA 1. Esneklik Kavramının Yaygınlaşması 92 2. Esnekliğin Tanımlanması ve Esneklik Kuramı 96 2.1 Katılığın Karşılığı Olarak Esneklik J01 2.2. Piyasa ve İşgücü Açısından Esneklik 101 2.3. Emek Açısından Esneklik 101 2.4. Değişimi Esas Alan Esneklik 101 2.5. Amaca Göre Esneklik 102 2.6. İdeoloji Olarak Esneklik 104 3. Esnekliğin Nedenleri 107 3.1. Ekonomik Koşulların Değişmesi 108 3.2. Pahalı Teknolojik Yatırımlar 109 3.3. Mal ve Ürün Piyasalarının Değişmesi 109 3.4. Emek Sürecinin Değişmesi 110 3.5. Piyasa Sistemine Müdahale Edilmesi 110 3.6. Emeğin Niteliğinin Değişmesi 111 3.7. Fordizmin İçsel Kısıtları 111 4. Esnekliğin Sınıflandırılması 112 4.1. Genel Anlamda Esnekliğin Sınıflandırılması 112 4.2. Emek Süreci ve Emek Piyasaları Bağlamında Esnekliğin Sınıflandırılması 119 4.2.1. İşlevsel (Fonksiyonel) Esneklik 123 4.2.2.Sayısal Esneklik 126 4.2.3.Ücret Esnekliği (Finansal/Mali Esneklik) 131 4.2.4.Esnek Çalışma 135 4.2.4.1.Esnek Süreli (Zamanlı) Çalışma/Çalışma Süresinin Esnekleştirilmesi 140 4.2.4.2.Kısmi (Süreli) Çalışma (Part-time) ′. 156 4.2.4.3.Çağrı Üzerine Çalışma 164 IV. BÖLÜM ESNEK ÜRETİMDE EMEK SÜRECİ VE KONTROLÜ 1. Esnek Üretimde Emek Süreci 170 2. Emek Süreci Kontrolünde Değişimler 171 2.1. Marx′da Emek Süreci Kontrolü 175 2.2. Braverman ve Taylorizm/Fordizmde Emek Süreci Kontrolü 178 2.3. Braverman′in Emek Süreci Kontrolü Yaklaşımına Yönelik Eleştiriler 185 2.3.1.Burawoy ve Emek Süreci Kontrolü 186 2.3.2.Edvvards ve Emek Süreci Kontrolü 192 2.4. Esnek Üretimde Emek Sürecinin Kontrolü 198 2.4.1. İdeolojik Kontrol 201 2.4.2.TeknoIojik Kontrol ′ 209 V. BÖLÜM ESNEK ÜRETİMDE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ 1. Emek Piyasasında Değişimler 219 1.1. Emek Piyasasının Parçalanması 220 1.2. Hizmet Sektörünün Genişlemesi 225 1.3. İşçilerin Vasıflarında Değişimler 227 1.4. Mesleki Yapıların Farklılaşması 232 1.5. İşgücünün Demografik Yapısında Değişimler 233 1.6. Emek. Piyasasının Küreselleşmesi 240 2. Sendikaların Güç Kaybetmesi 244 2.1. Sendikaların Güç Kaybetmesinin Nedenleri 247 2.1.1.Sendikaların Üye Sayılarındaki Azalmalar 247 2.1.2. İşverenlerin ve Hükümetlerin Anti-Sendikal Tavırları 252 2.1.3.Teknolojik Değişiklikler 258 2.1.4.Emek Piyasasında Çıkarların Farklılaşması 260 2.1.5.Üretimin Merkeziyetçilikten Uzaklaştırılması ve Üretim Ölçeğinin Küçülmesi : 263 2.1.6.Devletin Değişen İşlevi 265 2.1.7.Bireyselciliğin Yükselişi 269 2.1.8.İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) 271 2.2. Yeni Sendikal Arayışlar 281 2.2.1. Örgütsel Yapıyı Güçlendirmek 284 2.2.2.Sendikaların Birleşmesi ve Toplumsal Destek Sağlaması 289 2.2.3.Üye Tabanını Genişletmek: 291 2.2.4.Çalışanlara ve Üyelere Yeni Hizmetlerin Sunulması 296 2.2.5. Yeni Sendikal Yaklaşımlar ve Küresel Sendikacılık 298 3. Toplu Sözleşme Düzeyinin ve İçeriğinin Değişmesi 316 SONUÇ 325 KAYNAKÇA 337 ŞKKİLLeR DİZİNİ Şekil 1- Esnek Firma Modeli 46 Şekil 2: Çekirdek Zamanlı Günlük Esnek Süreli Çalışma (Günlük Kayan İş Süresi) 146 Şekil 3: Çekirdek Zamanlı Haftalık Esnek Süreli Çalışma (Haftalık Kayan İş Süresi) 147 Şekil 4- Çekirdek Zaman Olmaksızın Esnek Süreli Çalışma (Telafi Edici Çalışma/Cari Hesap Modeli) 148 Şekil 5: Kısmi Çalışma Modelleri 159 Şekil 6: Kadın ve Erkek İşgücündeki Artış 1980-96 236 Şekil 7: Toplam İşgücü Artışında Kadınların Payı 1980-96 236 Şekil 8: Toplam İstihdam İçinde Kadın ve Erkek Kısmi Çalışan işçilerin Oranı, 1996 237 Şekil 9: Kadın ve Erkek İşçilerde Kısmi Çalıanların Oranı, 1996 238 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Fordizmin Değişik Biçimleri 32 Tablo 2: Düzenleme Yaklaşımlarının Gruplandınlması 71 Tablo 3: İdeal Tip Olarak Yalın Üretim 81 Tablo 4: Esnekliğin Beş Temel İlkesi 103 Tablo 5: Farklı Esnek Üretim Kuramlarının Özellikleri 116 Tablo 6: Sosyal Sınıflara Göre Esneklik Türleri ve Tanımları 123 Tablo 7: Esnek Çalışma Biçimleri 138 Tablo 8: 1985-1995 Döneminde Ab′de Esnek İstihdamın Gelişmesi 139 Tablo 9: Fordizm ve Esnek Üretim Karşılaştırılması 165 Tablo 10: Bazı Gelişmiş Ülkelerde Sendikalaşma Oranlan (%) 249
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı