Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İş Kanunda Esneklik Temelli Üçlü Sözleşmesel İlişkiler
İş Kanunda Esneklik Temelli Üçlü Sözleşmesel İlişkiler
Mehmet Anıl ARSLANOĞLU
Sayfa Sayısı
:
156
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2005
ISBN NO
:
9758654799
216,00
TL ÖNSÖZ \"İş Kanunu\′nda Esneklik Temelli Üçlü Sözleşmesel İlişkiler\" isimli bu çalışma 4857 Sayılı İş Kanunu\′nun yürürlüğe girmesinden kısa bir süre sonra hazırlanmıştır. Türk çalışma hayatı özellikle teknolojik ve ekonomik değişimler süreci sonucunda her yönüyle etkin bir dönüşüm ve başkalaşım içerisine girmiş, 4857 Sayılı İş Kanunu da bu temel yapı üzerinde şekillenerek çağdaş iş hukuku normlarına hayatiyet kazandırmıştır. Ülkelerarası etkileşimin ve iletişimin küreselleşme adı altında sosyal, ekonomik, kültürel, ticari ve hukuki alanlarda kendisini hissettirmesi ve bu gelişmelerin iş hukukunda çağın gereklerine uygun düzenlemeleri gerekli kılması özellikle \"esneklik\" temeli üzerine esasları belirlenen 4857 Sayılı İş Kanunu\′nun bu açıdan irdelenmesini önemli hale getirmiştir. Bu çalışma fakülte yıllarından bu yana devam eden ancak henüz başarıya ulaşamamış olan akademik kariyer yapma özlemimin ve Çağa Hukuk Vakfı\′mn düzenlemiş olduğu, Çağa Hukuk Ödülleri 2003 adlı yarışmanın motive edici unsurlarının bileşimi sonucunda oluştu. Günlük hukuk koşuşturmalan dışında, hukuk adına bir şeyler yapabilme güdüsünü tekrar kazanmama vesile olduğu için Çağa Hukuk Vakfı\′na, kitabın yazımında kolaylıklar sağlayan Kavram yönetici ve çalışanlarına, basım aşamasında özverili desteklerini esirgemeyen Av. Lütfü Başöz ve Av. Mehmet Ucum\′a ve çalışmalarım esnasında daima yanımda olan eşim Av. Yurdanur Arslanoğlu\′na teşekkürlerimi sunuyorum. Her hukuk eserinin ilk sayfasına yazdığım gibi \"Bilim denizine bir damla daha katmanın mutluluğu ve gururuyla\". Her şeye rağmen, ileriye doğru birkaç adım atabildiysem ne mutlu... Av. Mehmet Anıl Arslanoğlu Maltepe, 27.01.2004 GİRİŞ I. Sunuş Teknoloji çağını yaşayan günümüz dünyasında her alanda kendisini hissettiren yeni olgular ve yönelimler çalışma yaşamında da bir takım değişimlerin öncüsü olmuş, sanayi devriminden bugüne kadar süregelen ve çalışma hayatının tabuları olarak görülen birçok düşünsel ve normsal kuralın farklı tarz ve boyutta şekillenmesini sağlamıştır. Endüstri ilişkilerinin, üretim model ve tekniklerinin tümel olarak teknolojik gelişmelere ve bu temel faktör yanında meydana gelen devinimlere kayıtsız kalması beklenemez. Kaldı ki ikinci dünya savaşı sonrasında belirgin olarak ivme kazanan ve günlük yaşamın her alanında etkisini gösteren teknolojik gelişmeler, iradi bir kabulleniş dışında çalışma hayatında dönüşüm evresini başlatmıştır ve her geçen gün de etkisini daha fazla hissettirmektedir. Bu noktada çalışma hayatının hukuksal çerçevesini oluşturan iş kanunlarının daha çok statik, şekilsel ve değişimi zor kabullenen yapısının da değişmesi ve bu değişimin yeni gelişmelere açık \"esnek\" uygulamaları beraberinde getirmesi gerekmektedir. Aslında bu öngörü sadece iş kanunlarının düzenleniş mantığı açısından değil, diğer bütün hukuk dallarının normsal şekillenmelerinde çıkış noktası olmalıdır. Yargısal içtihatlar yoluyla günün gereklerine uygun olabilecek tarzda çözümler bulunması, bu gerekliliği ortadan kaldırmamaktadır. İş hukukunda esnek çalışma modelleri adı altında çerçevesini çizebileceğimiz ve esasen uzun yıllardan beri bu hukuk dalının nüvesini teşkil eden esasların yeniden gözden geçirilmesi ve yapılandırılması temel amacına yönelik olan esneklik uygulamaları, çeşitli görünüş ve şekillerde çalışma hayatında yerini almış, özellikle Avrupa Birliği çerçevesinde çalışma hayatını düzenleyen normsal düzenlemelerin ve sosyal politikaların hukuki mantığını oluşturmuştur. Türk çalışma hayatı da 4857 sayılı İş Kanunu\′nun yürürlüğe girmesiyle birlikte esneklik uygulamaları açısından kanuni düzenlemeye kavuşmuştur. Esneklik ve bu ana temaya bağlı uygulamalar esasen bireysel iş hukuku ekseninde gelişme göstermiş olmasına rağmen, tabii olarak toplu iş hukukunun enstrümanları da kendi hukuki yapısı çerçevesinde esnek çalışma modellerinden etkilenmişlerdir. Özellikle toplu iş sözleşmelerinde çalışma koşullarına ilişkin olarak yapılan düzenlemeler \"sözleşmesel esneklik\" uygulamalarına verilebilecek örneklerdendir. Türk Çalışma hayatının 21. yy.\′m gelişmelerine paralel olarak yenilenme ihtiyacı konusunda ve 4857 Sayılı İş Kanunu\′nun incelemesinde, temel mantığının ve amacının kavranmasında esneklik odaklı iş ilişkileri büyük önem taşımaktadır. Çünkü Türk İş Hukuku\′nun çehresi olumlu ve olumsuz taraflarıyla esneklik kavramının etkisi ve yön vermesiyle değişime uğramıştır. II. Çalışmanın Amacı Yukarıda kısaca anlatılmaya çalışıldığı gibi, tüm dünyada beliren değişimler sonucu çalışma hayatının gereksinimleri \"esneklik\" adı altında getirilen çözümler yardımıyla giderilmeye ve bu düşünce yardımıyla hukuki alt yapı oluşturulmaya çalışılmaktadır. Uzun yıllardan beri hukuk literatüründe kendisine yer bulan esneklik ve bu kavramla örtüşen sorunlar ve çözümler, çalışma hayatının tabi olduğu düzenin belirlenmesinden, 21. yy\′da iş hukukunun mantalite olarak ne olması gerektiğinin cevabına kadar bir çok ana düzlemde karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte çalışma hayatında doğabilecek sorunların çözülmesinde sadece esneklik odaklı yaklaşımların ve tutumların yetersiz kalacağı, sorunların daha bir çok spesifik yönden araştırmaya muhtaç olduğu ortadadır. Ancak bütün dünyada çalışma hayatını etkileyen ve netice olarak iş hukukunda da bu gelişmelere paralel olarak yeni düzenlemeleri gerekli kılan esnek çalışma modellerinin önemi de inkar edilemeyecek boyutlara ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise mesele ülkemiz açısından da oldukça güncel bir konunun temelini oluşturmaktadır : 4857 Sayılı İş Kanunu\′nun ele alınış biçim ve şekillerinde ilgili bölümlerde belirtileceği üzere esnek çalışma model ve düzenlemeleri çıkış noktası olmuştur. Avrupa Birliği\′ne- uyum süreci içerisinde çıkarılan bu kanun ile bir çok yeni hukuki kurum ve uygulama çalışma hayatımıza girmiş, daha önce çoğu kanunsal bir düzenleme olmadan uygulanan esneklik odaklı çalışma modelleri de hukuki dayanağa kavuşmuştur. Bunun yanında bireysel iş hukukunun temellerini oluşturan konularda da aynı yaklaşım çerçevesinde değişiklikler yapılmıştır. İş Kanununda yapılan yeni düzenlemeler salt madde bazında incelendiğinde konunun boyutu tam olarak kavranamayacak derecede geniştir. Şöyle ki; böyle bir inceleme yönteminde esasen iş hukukunun temel ilkelerinin ne derecede ve hangi boyutta değiştiğini veya farklılaştığını gözden kaçırmak olasıdır. Bu nedenle kanun koyucunun hangi mantık silsilesi içinde ve hangi düşünce temeli çerçevesinde hareket ettiğinin tam olarak kavranması gereklidir. İş hukukunda esneklik konusu, Türk hukukunda özellikle 9O\′lı yıllar itibariyle tartışılmaya başlanmış, iktisadi ve hukuki içeriği itibariyle birçok çalışmanın temelini oluşturmuştur. 1475 Sayılı İş Kanunu\′nun esnek çalışma model ve şekillerine uyum sağlamayan yapısının eleştirilmesi ve bu eleştiriler sonucunda yargı içtihatlarıyla sağlanan kısmi gelişim çalışma hayatında beliren ihtiyaçları karşılayacak boyutlara ulaşmamıştır. Bu nedenle her ne kadar yeni bir kavram olmasa da Türk İş Hukuku\′nda esneklik adına söylenecek ve değerlendirilecek bir çok konunun olduğu açıktır. Esneklik ana temasının, İş Kanunu\′nun çıkış noktalarından biri olmasından hareketle çalışmamızda İş Kanununa bu perspektiften bakma, konuya ilişkin mevcut ve doğabilecek sorunları ortaya koyma, bu sorunlar hakkında önerilen çözümleri irdeleme ve gerektiğinde yeni çözümler üretme amacıyla \"İş Kanununda Es- neklik Temelli Üçlü Sözleşmesel İlişkiler\" isimli bu çalışmayı yapmayı uygun görmüş bulunuyoruz. III. tnceleme Planı ve Konunun Sınırlandırılması Çalışmamız bu girişten sonra iki ana bölümden ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Birinci bölümde genel olarak esneklik kavramı ve esnekliğin çalışma hayatında görünüş şekilleri ele alınmıştır. Burada esneklik kavramının konumuzla ilgili olacak şekilde çerçevesinin çizilmesine yönelik genel açıklamalarda bulunulmuştur. Bu açıklamalarda her ne kadar özel olarak iş kanunundan bahsedilmemiş olsa bile açıklamalar bu yöne kanalize olunarak yapılmaya çalışılmıştır. Esneklik, ilintili olduğu diğer kavramlar ile birlikte olması gereken detay ve hacimde incelenmiş, daha sonra bahsedilecek olan konulara zemin hazırlama ve İş Kanununa hangi perspektiften bakıldığını sergileme gayesi güdülmüştür. Birinci bölümün ilk paragrafında esneklik kavramının ana çizgileri belirtilmeye çalışılmış, esnekliğin çalışma hayatındaki süreci, etkisi ve ortaya çıkış nedenleri temel olarak açıklanmıştır. Bu noktada esnekliğin işveren ve işçi açısından kısa değerlendirmeleri yapılarak esnekliğin sosyal taraflar yönünden esaslı noktalarını sergileme gayesi güdülmüş ve buna bağlı olarak esnekliğin çalışma hayatındaki gereklilik boyutları çizilmeye çalışılmıştır. İkinci paragrafta çalışma hayatında esnekliğin normsal şekil-leniş itibariyle ilintili olduğu kuralsızlık, katılık ve esnek güvenlik kavramları açıklanmaya çalışılmış, iş hukukunun temel felsefesinin oluşturulmasında ne şekilde etkin oldukları konusunda düşünceler belirtilmiştir. İkinci bölümde çalışma hayatında beliren esneklik modellerinin iş hukukunun işçiyi koruyucu yöndeki temel ilkelerine etkisi ve üçlü iş ilişkileri olarak adlandırılan asıl işveren alt işveren ilişkisi ve geçici (ödünç) iş ilişkisi incelenmiştir. Bu bölümün ilk paragrafında iş hukukunun işçiyi koruma amaçlı temel ilkelerinin kısaca açıklanmasıyla birlikte, esnekliğin bu ilkelerle olan ilişkisi sergilenmeye çalışılmıştır. İkinci paragrafta ise iş hukukunda geçici iş ilişkisi ve asıl işveren alt işveren ilişkisi incelenmiştir. Çalışmanın konu olarak çerçevesinin çizilmesine gelince; 4857 Sayılı İş Kanunu\′nun bütün olarak incelenmesinin gerekliliği açık olmakla birlikte, özellikle geçici iş ijişkisi ve asıl işveren alt işveren ilişkisinin iş hukukunda özellik arzeden konular olması dolayısıyla, bu konuların esneklik üst başlığı ile birlikte incelenmesi yoluna gidilmiş ve genel \′olarak bireysel iş hukukunu ilgilendiren önemli noktaların tespiti ve tartışılmasıyla yetinilmiştir. Eserin oluşturulmasında bilimsel kaygının yanısıra kanunun temel çerçevesinden dışarı çıkılmamaya olabildiğince özen gösterilmiştir. Bu esnada diğer ülke mevzuatlarındaki düzenlemelerin karşılaştırmalı olarak açıklanması ve uluslararası sözleşmelerin değerlendirilmesine yönelik çalışma yapılmamıştır. Çalışmamız belirtilen bu çerçeve içinde yürütülmüştür. İÇİNDEKİLER GİRİŞ I. Sunuş 11 II. Çalışmanın Amacı 12 III. İnceleme Planı ve Konunun Sınırlandırılması 14 Birinci Bölüm GENEL OLARAK ESNEKLİK KAVRAMI VE ÇALIŞMA HAYATINA ETKİSİ § 1. ESNEKLİK KAVRAMININ ANA ÇİZGİLERİ 17 I. ESNEKLİK 17 1- Anlamı, Kapsamı ve Fonksiyonu 17 2- Çalışma Hayatında Esneklik ve Görünüş Şekilleri 20 a) İşverenler Açısından Esneklik 25 b) İşçiler Açısından Esneklik 31 c) Objektif Esneklik Uygulamaları 34 § 2. ESNEKLİKLE İLİNTİLİ OLAN KAVRAMLAR 38 I. KURALSIZLIK VE KATILIK 38 1- Tanımı, İçeriği ve Hukuksal Boyutu 38 2- Her Kuralsızlık Esneklik Midir? 39 II. ESNEK GÜVENLİK 41 1- Anlamı, Kapsamı, Türleri 41 İkinci Bölüm İŞ HUKUKUNDA ESNEKLİK § 1. İŞ HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE ESNEKLİK .45 I. İŞ HUKUKUNUN İŞÇİYİ KORUMA AMAÇLI TEMEL İLKELERİNE GENEL BAKIŞ 45 1- İş Hukukunun Temel İlkelerinin Amacı ve Fonksiyonu 45 2- Esneklik Yaklaşımı ile Bireysel İş Hukukunun Temel İlkelerinin Karşılaştırılması 47 § 2. İŞ KANUNUNDA ESNEKLİK TEMELLİ ÜÇLÜ SÖZLEŞMESEL İLİŞKİLER 49 I. ÜÇLÜ SÖZLEŞMESEL İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ .. .49 II. ÜÇLÜ SÖZLEŞMESEL İLİŞKİLERİN TÜRLERİ VE HUKUKİ SONUÇLARI 53 1- Geçici (Ödünç) İş İlişkisi 53 a- Genel Olarak 53 b- Tanımı, Unsurları ve Genel Olarak Doğurduğu Hükümler 55 c- Özel Olarak (Geçici İş İlişkisinin Tarafları Açısından) Doğurduğu Hükümler 80 aa- Ödünç Verilen İşçi Açısından 80 bb- Ödünç Veren İşveren Açısından 83 cc- Ödünç Alan İşveren Açısından 86 d- Geçici İş İlişkisinin Sona Ermesi 90 aa- Geçici İş İlişkisinin Hukuki Sebebini Oluşturan Sözleşmenin Sona Ermesi ile 90 bb- Hükümleri Geçici İş İlişkisine Uygulanan İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile 91 2- Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi 93 a- Genel Olarak 93 b-Tanımı ve Unsurları r* 96 aa- Yapılan İşle İlgili Unsurlar 98 bb- Alt İşverene ve İşçilerine İlişkin Unsurlar 114 c- Asıl İşverenin Alt İşverenin İşçilerine Karşı Sorumluluğu 126 DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 131 KAYNAKÇA 147
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı