Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi ( Nemo Tenetur İlkesi ) ve Susma Hakkı

Rezzan İtişgen Rezzan İtişgen 1987'de İstanbul'da doğmuştur. Lise Eğitimini Şişli Ana­dolu Lisesinde tamamladıktan sonra 2006'da yapılan ÖSS sınavında Eşit Ağırlık alanında Türkiye 185.si olmuş, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fa­kültesine girmiş ve 2010 yılında Fakülte birincisi olarak buradan mezun olmuştur. 2012 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukukunda yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. Hâlihazırda İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Anabi-lim dalında araştırma görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir.

ÖNSÖZ

Ceza muhakemesi maddi gerçeğe ulaşmayı hedeflemekte olup, bu amaca ulaşma hususunda sanık haklarına ve ceza muhakemesindeki bir dizi kurala riayet etmek büyük önem taşır. Bunlardan biri de Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi) 'nden temelini alan susma hakkıdır. Çalışmamızda başta bir sanık hakkı olarak nitelendirebileceğimiz susma hakkı ve ceza muhakemesinde önem arz eden Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi) incelenerek, bu konunun diğer bağlantılı hususlarla ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Bu çalışma 18.07.2012 tarihinde "Kişinin Kendini Suçlamaya Zor­lanamaması İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi)" başlığı ile Prof. Dr. Adem SÖZÜER'in danışmanlığını yürüttüğü yüksek lisans tezi olarak Prof. Dr. Adem SÖZÜER, Prof. Dr. Mahmut KOCA, Doç. Dr. A. Caner YENİ-DÜNYA, Yrd. Doç. Dr. Haydar Burak GEMALMAZ ve Yrd. Doç. Dr. Zafer Ertunç ŞİRİN'den oluşan jüri önünde savunulmuş, oybirliği ile başarılı bulunmuştur. Ardından "Kişinin kendini suçlamaya zorlanama­ması ilkesi (Nemo Tenetur İlkesi) ve Susma Hakkı" başlığı ile yayına hazırlanmıştır. Değerli eleştirileri ile katkıda bulunan sayın jüri üyeleri Prof. Dr. Mahmut KOCA, Doç. Dr. A. Caner YENİDÜNYA, Doç. Dr. Haydar Burak GEMALMAZ ve Yrd. Doç. Dr. Zafer Ertunç ŞİRİN'e teşekkür ederim.

Ayrıca bana her zaman bir ağabey gibi yol gösteren sayın hocam Yrd. Doç. Dr. Ramazan Barış ATLADI'ya, çalışmanın tez döneminde tashihte yardım eden sevgili arkadaşlarım Araş. Gör. Mahmut KAPLAN'a ve Araş. Gör. Aykut Alp KAPUSUZOĞLU'na en derin teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.

Yine yüksek lisans öğrenim boyunca bana destek veren TÜBİTAK ve tez hazırlama sürecinde gerekli araç için destek veren İstanbul Üniver­sitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimine teşekkür ederim.

Akademik hayat çok çetin bir yoldur ve bazen rüzgara karşı yürü­yebilmeyi, engellere rağmen dik durabilmeyi gerektirir. Bu yolda ve her alanda benden desteğini esirgemeyen, en zor anlarımda yanımda olan ve bana her zaman güvenen sevgili annem Nezahat İTİŞGEN'e, babam Yılmaz İTİŞGEN'e ve ablam Nazan İTİŞGEN AKÇAY'a da en içten te­şekkürlerimi sunarım.

Rezzan İTİŞGEN

GİRİŞ

Ceza muhakemesi bir suçun işlenip işlenmediği, işlenmiş ise failinin tespiti ve cezalandırılmasını yani maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasını amaçlar. Bu amaca ulaşma ve hâkimin vicdani kanaatine varmasını sağla­mada kullanılan vasıtalar delillerdir.

Deliller çeşitli kaynaklardan elde edilir ve çoğu zaman delil elde etme bir ölçüde temel hak ve özgürlüklere müdahaleye neden olur. Bu nedenle soruşturma ve kovuşturma makamlarına delile ulaşma konusun­da yetki tanınmasına rağmen hukuk devletinin gereklerine uygun olarak kurallar ve sınırlamalar getirilmiştir. Bunlardan birini de "Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi)" oluşturur. Bu ilke ceza muhakemesinin aslında temel hedeflerinden biridir. Zira muhake­mede sadece suçlunun ortaya çıkarılması ve suçun ispatı değil, bunun gerçekleştirilmesi sırasında temel hak ve özgürlüklere saygı duymak da önem taşır. Deliller çeşitli kaynaklardan elde edilebilir ve Türk hukukunda kural olarak delil serbestisi geçerlidir. Fakat belirtmek gerekir ki suçlu oldu­ğundan şüphelenilen kişiden elde edilen deliller ve özellikle ikrar, diğer delillere nazaran daha çok arzulanır. Bu nedenle kişiden kendini suçlayıcı delil elde edilmesinde kişinin suistimal edilmesini engellemek amacıyla ceza muhakemesi hukukunda bazı ilkeler ve yasaklara yer verilmiştir. Bunlardan biri de çalışmamızın konusu olan "Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi) ve Susma Hakh"dır. Bu ilke sanığı başta sorgusu sırasında fiziksel ve ruhsal olmak üzere, yargılama­nın tamamında meydana gelebilecek hukuka aykırı muamelelere karşı korumayı amaçlar. Üstelik Türk hukukunda bu ilke ve susma hakkı sade­ce sanık değil, tanıklar bakımından da gündeme gelebilmektedir.