Lahey Sözleşmesi - Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair

ÖNSÖZ

 

İlke olarak, kendi yönetimimde yazılmamış Tezlerin kitap haline getirilişinde "Önsöz" yazmam. Bu ilkemi, İlknur ALTUNTAŞ′ın Doktora Tezinin basılışı sırasında bir yana bırakıyorum ve Önsöz yazıyorum. Nedeni, İlknur ALTUNTAŞ′ın çalışmasına ciddiyetle eğildiğini, işini önemsediğini görmüş olmam. Diğer bir neden de, hâkimlerin, savcıların, avukatların akademik çalışma yapmalarını önemsemem. Bürokratik engellere rağmen, kurumun açık isteksizliğine rağmen, bu arkadaşlar kahramanca bilimsel çalışmalarını sürdürmekte ısrar ediyorlar. Hele de Uluslararası Özel Hukuk alanında doktora yapma kararlılığını ortaya koyup, nihayetinde bunu tamamlamış bir hâkim olunca, benden Önsöz isteyen, yazmak şart haline geliverdi. Çalışma, bütün uluslararası veçhesi olan hukukî konular gibi, değişik incelikler taşıyan zorlu bir konu, terminoloji bile tartışmalı hale gelebiliyor. İlknur ALTUNTAŞ bu Tezi ile, çocuk hukuku alanında Türk hukukçularına yol gösteriyor; bu yoldan giden gençlerden yeni katkılar sağlamamıza imkân verecek kapıyı açıyor. Yazara, uluslararası özel hukuka hizmetinden dolayı teşekkür ediyor, eserin hukukçularımıza yararlı olmasını diliyor, ALTUNTAŞ′dan ileride yeni çalışmalar beklediğimi de ifade ederek, kitap ile okuyucuyu baş başa bırakıyorum.

Prof. Dr. Tuğrul ARAT

 

İÇİNDEKİLER

 

İÇİNDEKLER : V KISALTMALAR I GİRİŞ 1 Birinci Bölüm ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKÎ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ I. TARİHSEL SÜREÇ VE SÖZLEŞMEYE DUYULAN İHTİYAÇ 5 II. SÖZLEŞMENİN HAZIRLIK SAFHASI 10 III. SÖZLEŞMENİN KULLANDIĞI BAZI KAVRAMLAR: TERMİNOLOJİ SORUNU 16 A. VELAYET HAKKI 17 B. ŞAHSİ İLİŞKİ KURMAHAKKI 18 C. TANIMA VE OTOMATİK TANIMA 19 IV. SÖZLEŞMENİN AMACI 21 A. ASIL AMAÇLARİ 22 B. TALİ AMAÇLARI 25 V. SÖZLEŞMENİN YAPISI 25 A. ÇOCUĞUN MENFAATİNE VERİLEN ÖNEM 27 B. MAKAMLAR ARASINDA İŞBİRLİĞİ SÖZLEŞMESİ 30 C. SÖZLEŞMENİN ÖZERK YAPISI 31 D. SÖZLEŞMENİN LAHEY KONFERANSINA ÜYE OLMAYAN DEVLETLERE AÇILMASI 32 VI. SÖZLEŞMENİN KAPSAMI VE ULUSLARARASI NİTELİĞİ 33 A. KAPSAMI 33 B. ULUSLARARASI NİTELİĞİ 35 VII. DİĞER ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER İLE İLİŞKİSİ 36 A. 1961 KÜÇÜKLERİN KORUNMASI VE MAKAMLARIN YETKİSİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ 37 B. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ 37 C. ÇOCUKLARIN VELAYETİNE İLİŞKİN KARARLARIN TANINMASI VE TENFİZİ İLE ÇOCUKLARIN VELAYETİNİN YENİDEN TESİSİNE İLİŞKİN AVRUPA SÖZLEŞMESİ 40 D. 1996 ÇOCUKLARIN KORUNMASINA İLİŞKİN LAHEY SÖZLEŞMESİ 43 VIII. SÖZLEŞMENİN UYGULAMA ALANI 45 A. YER BAKIMINDAN 45 B. KİŞİ BAKIMINDAN 46 1. KORUNAN ÇOCUKLAR 47 2. VELAYET VE ZİYARET HAKKINI KULLANAN KİŞİLER 47 3. HAKSIZ OLARAK ÇOCUĞUN YERİNİ DEĞİŞTİRENLER VEYA ALIKOYANLAR 48 C. ZAMAN BAKIMINDAN 48 D. KONU BAKIMINDAN 49 1. HAKSIZ OLARAK GÖTÜRÜLEN VEYA ALIKOYULAN ÇOCUĞUN MUT AD MESKENİNE İADE EDİLMESİ 50 2. ŞAHSÎ İLİŞKİ KURMA HAKKININ TESİSİ 51 IX. SÖZLEŞMENİN UYGULANMASI 54 A. SÖZLEŞMENİN UYGULANMASINDA MERKEZÎ MAKAMLARIN ROLÜ 54 1. MERKEZÎ MAKAMLARIN GÖREVLERİ 56 2. MERKEZÎ MAKAMLARIN ÖNEMİ 58 B. SÖZLEŞMENİN TÜRK HUKUKUNA ETKİSİ VE TÜRKİYE′DEKİ İŞLEYİŞİ 60 1. TÜRK HUKUKUNA ETKİSİ 60 a. Mahkemenin Yetkisinin Konu Bakımından Sınırlandırılması 61 aa. Velayet Hakkının Esası Hakkında Karar Verme Yasağı 61 bb. Velayete İlişkin Bir Kararın İadenin Reddi Sebebi Olmaması 63 ec. Yabancı Yargı Kararlarına Saygı Gösterilmesi 64 dd.Belgelerin Kabul Edilebilirliği 66 ee. Teminattan Muafiyet 66 ff. Tasdik İşlemlerinden Muafiyet 67 gg. Adlî Yardım ve Tavsiye 67 hh. Sözleşmenin Uygulanmasından Kaynaklanan Masraflar 67 b. Sözleşme Karşısında MÖHUK′un Uygulama Alanı 68 aa. Velayete İlişkin Kanunlar İhtilafı Kurallarının Uygulama Alanı 68 bb. Tanıma ve Tenfize İlişkin Hükümlerin Uygulanmaması 69 2. SÖZLEŞMENİN TÜRKİYE′DEKİ İŞLEYİŞİ 70 C. SÖZLEŞMENİN UYGULANMASININ DENETLENMESİ 72 1. SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASI VE UYGULANMASINDAKİ UYUMSUZLUKLAR 72 2. SÖZLEŞMENİN YORUMLANMASINA VE UYGULANMASINA YARDIMCI OLACAK DÜZENLEMELER 75 İkinci Bölüm ÇOCUĞUN İADESİ PROSEDÜRÜ VE YETKİLİ MAHKEME I. ÇOCUĞUN İADESİ PROSEDÜRÜ 79 A. BAŞVURUDA BULUNMAYA HAKKI OLAN KİŞİLER 79 B. BAŞVURUNUN NEREYE YAPILACAĞI 80 C. BAŞVURU SÜRESİ 81 D. BAŞVURU ŞARTLARI 81 E. BAŞVURU İÇİN GEREKEN BELGELER 82 II. YARGILAMA SÜRECİ 84 A. MİLLETLERARASI YETKİ 84 B. MİLLETLERARASI YETKİNİNSÖZLEŞMELERLE SINIRLANDIRILMASI 85 1. Çocuğun Bulunduğu Yer Mahkemesi 87 2. Mutad Mesken Mahkemesi 88 3. Türk Hukukunda Yetkili ve Görevli Mahkeme 89 III. İADE ŞARTLARI 90 A. TALEP EDEN VE TALEP EDİLEN DEVLETİN SÖZLEŞMEYE TARAF OLMASI 90 B. ÇOCUĞUN KAÇIRILMADAN ÖNCE BULUNDUĞU ÜLKENİN ÇOCUĞUN MUTAD MESKENİ OLMASI 92 C. ÇOCUĞUN GÖTÜRÜLMESİNİN VEYA ALIKOYULMASININ HAKSIZ OLMASI 94 D. ÇOCUĞUN ONALTI YAŞIN ALTINDA OLMASI 96 E. İADE DAVASININ BİR YIL İÇİNDE AÇILMASI 96 F. İADE KONUSUNDA HAKİMİN TAKDİR HAKKINI KULLANMASI 99 IV. İADE KARARININ KAPSAMI 100 V. İVEDİLİKLE HAREKET ETME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 102 VI. İADE YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İSTİSNALARI 106 A. SÖZLEŞMENİN 13. MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİSNALAR 107 1. Velayet Hakkının Fiîlen Kullanılmamakta Olması 107 2. Velayet Hakkı Sahibinin İzni veya Sonradan Razı Olması 109 a. İzin Verme 109 b. Sonradan Razı Olma 110 3. Çocuğun Fiziksel veya Psikolojik Olarak Ağır Zarar Göreceği veya Tahammül Edilemeyecek Bir Duruma Maruz Kalacağı Konusunda Ciddî Bir Riskin Olması 112 a. Çocuğun Fiziksel Olarak Zarar Göreceği Konusunda Ciddî Riskin Olması 114 b. Çocuğun Psikolojik Yönden Zarar Göreceği Konusunda Ciddî Riskin Olması 115 c. Çocuğun Tahammül Edilemeyecek Bir Duruma Maruz Kalacağı Konusunda Ciddî Riskin Olması 117 d. Çocuğun Hem Fizikî Hem de Psikolojik Bakımdan Tehlikeye Maruz Kalacağı Konusunda Ciddî Riskin Olması 121 aa. Çocuğun İstismarı ve Aile İçi Şiddet 121 bb. Büyük Risk İstisnasının Diğer İstisnalar ile Birleşmesi 125 4. Çocuğun İtiraz Etmesi 128 a. Çocuğun İtirazının Geçerli Olması İçin Aranan Şartlar 132 b. Çocuğun Görüşünün Tespitinde Kullanılan Usul 135 c. İstisnanın Eleştirisi ve Öneriler 136 5. Çocuğun Yeni Çevresine Uyum Sağlamış Olması 138 a. Yeni Çevreye Uyumun Tespit Edilmesi 139 b. İstisnanın Eleştirisi ve Öneriler 143 B. SÖZLEŞMENİN 20. MADDESİNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİSNA 144 1. 20. Maddenin Kapsamı ve Uygulama Alanı 145 2. İstisnanın Eleştirisi ve Öneriler 149 VII. İSTİSNALARIN UYGULANMASINDA İSPAT KÜLFETİ 150 Üçüncü Bölüm UYGULANACAK HUKUK I. BAĞLAMA KURALI 152 A. MUT AD MESKEN KAVRAMI VE ÖNEMİ 153 B. MUTAD MESKENİN BELİRLENMESİ 155 C. MUTAD MESKEN HUKUKU 158 II. KURALIN UYGULANMA ALANI 161 A. VELAYET HAKKININ VARLIĞININ BELİRLENMESİ 161 1. Velayet Hakkının Kapsamı 162 2. Velayet Hakkının Dayanakları 164 a. Kanundan Doğan Velayet Hakkı 164 b. Adlî veya İdarî Makam Kararına Dayanan Velayet Hakkı 165 aa. Geçici kararlar 166 bb. Müteakip kararlar 167 c. Anlaşmaya Dayanan Velayet Hakkı 168 B. HAKSIZ GÖTÜRME VEYA ALIKOYMA OLUP OLMADIĞININ TESPİT EDİLMESİ 170 1. Sözleşme Uyarınca Haksız Götürme ve Alıkoyma 170 2. Haksız Götürme ve Alıkoymanın Tespit Edilmesi 172 III. KURALIN KAPSAMI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR 177 A. SÖZLEŞMENİN 20. MADDESİNİN UYGULANMASI HALİNDE 177 B. LAHEY SÖZLEŞMESİ TARAFINDAN KARŞILANMAYAN DURUMLAR 179 C. USULÎ İŞLEMLER 180 IV. ULUSLARARASI ÖZEL HUKUKUN GENEL PROBLEMLERİ 183 A. SÖZLEŞMEDEKİ GÖNDERMENİN NİTELİĞİ 183 B. İADE DÂVASINDA ÖNSORUN 184 C. KAMU DÜZENİ 187 1. Sözleşmenin 20. Maddesindeki Hükmün Niteliği 189 2. Sözleşmenin Tanıma ve Tenfiz Sözleşmesi Olmamasının Etkisi 190 V. MUHTELİF ÜLKE UYGULAMALARI VE SÖZLEŞMEDEKİ DÜZENLEMELERİN UYGULAMA KARŞISINDA DEĞERLENDİRİLMESİ 191 A. MUHTELİF ÜLKE UYGULAMALARI 191 1. ABD 191 2. ALMANYA 197 3. İNGİLTERE 201 4. AVUSTRALYA 204 5. KANADA 207 6. İSVEÇ 208 B. SÖZLEŞMEDEKİ DÜZENLEMELERİN UYGULAMA KARŞISINDA DEĞERLENDİRİLMESİ :... 210 1. SÖZLEŞMENİN BAŞARILARI 210 2. SÖZLEŞMENİN ZAYIF YÖNLERİ 212 3. YAPILAN TESPİTLERE İLİŞKİN ÖNERİLER 219 VI. SÖZLEŞMENİN UYGULANMASININ AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ 222 SONUÇ 233 BİBLİYOGRAFYA 236 EKLER I. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKÎ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ (Türkçe) 249 II. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKÎ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ (İngilizce) 264 III. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKÎ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ (Fransızca) 281 IV. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKÎ VEÇHELERİNE DAİR KANUN TASARISI 298 V. ADALET BAKANLIĞININ 1 OCAK 2006 TARİH VE B.03.0.UİG.0.00.00.06/010.06.02/3/65 SAYILI GENELGESİ 307 VI. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKÎ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ′NİN AÇIKLAYICI PARORU 340

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-
  2	60,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-
  2	60,01 TL.-	120,01 TL.-
  3	40,00 TL.-	120,01 TL.-
  4	30,00 TL.-	120,01 TL.-
  5	24,00 TL.-	120,01 TL.-
  6	20,00 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	120,01 TL.-	120,01 TL.-

Hafta İçi:
Saat 16:00'ya kadar verilen siparişleriniz aynı gün, özel durumlarda bir sonraki işgününde kargoya verilir.

Saat 16:00'dan sonra vermiş olduğunuz siparişleriniz bir sonraki iş gününde kargoya verilir.

Kitabın stoklarımızda olmaması durumunda kitabın temini yayınevinden, dağıtıcılar kanalı ile yapılacaktır. Gecikme yaşanabilecek durumlarda üyelik bilgilerinizde kayıtlı telefon numaralarınızdan bilgi verilecektir.

Cumartesi ve Pazar Günü verilen Siparişler:
Cumartesi günü verilen siparişleriniz Saat 11:00'e kadar ve Pazar günü verilen siparişleriniz ise bir sonraki iş gününde kargoya verilecektir.

Kargo Teslim Süresi:
Kargo teslim süresi, İstanbul içi ve çevresinde genellikle 1 gündür. İstanbul dışı illerde iki güne çıkabilmektedir. Kargo firmasından kaynaklanan problemlerde bu sürenin uzaması söz konu olacaktır.

Hava koşullarına, yol durumuna ve özel durumlara bağlı olarak teslimat süresi uzamaktadır.

Vedatkitapcilik.com'dan satın aldığınız her ürünü, teslim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde ürün hasarlı olmasa dahi hiçbir gerekçe belirtmeksizin- iade edebilirsiniz.

İade için, satın aldığınız ürünün tahrip edilmemiş, kullanılmamış veya tekrar satılabilirliği bozulmamış olması gerekmektedir.

Ambalajı açılmış, kullanılmış ve tahrip edilmiş ürünlerin iadesi kabul edilmemektedir.

Hiçbir gerekçe belirtmeksizin yapabileceğiniz ürün iadesinin, ürünün tarafınıza teslim edildiği hali ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Satın aldığınız üründe veya ürün ambalajında herhangi bir bozulma, açılma, kırılma, yırtılma, aksesuarlarında eksiklik ve sair hallerin tespiti halinde ürün iadesi kesinlikle kabul edilmemektedir.

Ürünün faturası gönderilmemişse, eksikse iade kabul edilmez.

İade edilecek ürünlerin mutlaka ürün faturasının orijinali ile birlikte teslimi gerekmektedir.

Gerekçesiz ürün iadesi malın tarafınıza teslimini takip eden 7 günlük süre içerisinde ve yazılı şekilde yapılmalıdır.

İadesi yapılacak ürünler Vedatkitapcilik.com'un çalıştığı kargo şirketleri aracılığı ile tarafımıza ulaştırılmalıdır.

Ürün, paket koruyucu bir ambalaj içerisine yerleştirilmeli ve kargo şirketinin etiketi ürün ambalajının üzerinde bulunmamalıdır.

Ürünün ambalajında meydana gelecek olan deformasyon, ürünün tekrar satılmasını engelleyen durumlar arasında yeralmaktadır.

Yukarıda belirtilen koşulları taşımayan ürün iadeleri kesinlikle kabul edilmemektedir.

Ürün iadesinin yukarıda belirtilen koşullara uygun şekilde gerçekleştirilmesi halinde, iade işlemine konu ürün bedeli en geç 7 iş günü içerisinde iade edilecektir.