Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Roma Hukukunda Tahkim İpek Sevda SÖĞÜT
Roma Hukukunda Tahkim İpek Sevda SÖĞÜT
İpek Sevda SÖĞÜT
Sayfa Sayısı
:
180
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786055373146
450,00
TL GİRİŞ Tahkim bir ihtilafın, tarafların anlaşmalarına dayanarak, devlet yargısı dışında üçüncü kişiler tarafından çözülmesidir. Roma hukukunda tahkimin ilk uygulamalarından biri, tarafların ihtilaflarını kendi aralarında halledememeleri üzerine, bonus vir olarak adlandırdıkları, güvenilir, örf-adeti iyi bilen ve dürüst bir Roma vatandaşına başvurmaları üzerine ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca tüm toplumlarda benzer örneklerine rastlanılan, tahkimin bu en basit, genel, şekilsiz ve gayri resmi hali, Roma\′da Eski hukuk döneminden itibaren görülmektedir. Bonus vir\′in tarafların genellikle, tarımsal ve ticari faaliyetlerinden, arazileri¬nin sınırlarının tespitinden ya da aile ilişkilerinden kaynaklanan ihtilaflarının çözülmesine yönelik yürüttüğü faaliyet, günümüz anlamındaki tahkim ile tam olarak örtüşmemektedir. Ancak, hakemlerin tahkim usulünde görev ve sorumluluklarını yerine getirirken nasıl davranmaları gerektiğine ilişkin kuralları belirle¬mesi bakımından tarihi bir öneme sahiptir. Roma hukukunda tahkimin bir diğer uygulama şekli olan hususi hakim (iudex veya arbiter) tarafından yapılan tahkim, legis actio ye jormula yargılama usulleri içinde görülmüştür. Özellikle jormula usulünde yer alan litis contestatio muamelesi, tarafların magistra önünde ihtilaf konusunu ve ihtilafı halletmeye yetkili kılınacak hususi hakimi tespit etmeleri, ilgili uygulamanın, ih¬tiyari tahkime temas ettiği noktalardan biri olması bakımından dikkat çekicidir. Bilgilerinin büyük bir çoğunluğunun igesta metinlerinde yer aldığı Ex compromisso tahkimde ise; ihtilafın tarafları hakem yargılamasına başvurmaya ve hakem kararına uymaya dair, cezai şart içeren taahhütte bulunurlardı. MÖ. 2. yüzyıldan itibaren bu şekilde teknik bir içerik kazanan tahkim, Klasik sonrası devirde ise, taraflar arasında akdedilen tahkim anlaşmasının (compromis-sum) imparator hukukunun tanıdığı anlaşmalar arasında sayıl¬ması ile doğrudan himayeye kavuşmuştur. İhtilafların alternatif çözüm yollarından biri olarak tahkim; iç hukuk uygulamasında normal mahkeme usulüne göre daha süratli, yargılama giderle¬rinin daha düşük ve milletlerarası özel hukuk alanında da, ya¬bancılık unsuru taşıyan ihtilafların çözümüne uygun bir yapısı olması itibari ile, günümüzde yadsınamayacak bir önemi haizdir. Roma İmparatorluğu\′nun sınırlarının bir çok Akdeniz ülkesine kadar genişlemesi ile yukarıda sözünü ettiğimiz tahkime ait uygulamaların, uzun bir dönemde, çok geniş bir alanda etkili ol¬duğu düşünüldüğünde, tahkimin modern hukuklardaki işleyişi üzerinde Roma Hukuku izlerini görmek mümkündür. Çalışmamız, bu girişten sonra üç ana bölümden ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Birinci bölümde tahkim kavramı ve Roma Hukukunda tahkimin ilk uygulamalarına yer verilmiştir. Bu çerçevede, genel olarak tahkim kavramı, kapsamı ve tarihsel kökeni üzerinde durularak, kavramın genel yapısı hakkında kısa¬ca bilgi verilmiştir. Roma hukukunda tahkimin ilk uygulamaları olarak, bonus vir tarafından yapılan tahkim ve hususi hakim (iu-dex veya arbiter) tarafından, legis actio veformula yargılama usul¬lerinde meydana gelen tahkim faaliyeti üzerinde durulmuştur. Roma\′da hakların himayesinin hususi bir iş olarak görüldüğü, özel mahkemeler nizamında, hususi hakimin iudex ya da arbiter olarak, zaman zaman farklı adlandırılışından hareketle, yargılama sırasında gördükleri işlev mümkün olduğu kadar, ilgili yargılama usulüne ait davalar içerisinde örneklendirilerek ve karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İkinci bölümde, ex compromisso tahkim ve tahkim anlaşması (compromissum) incelenmiştir. Öncelikle ex compronıisso tahkimde taraf ehliyeti ve ihtilaf konulan üzerinde durulmuştur. Daha sonra tahkim anlaşmasının (compromissum) tanımı ve unsurları, hükümleri ve sona erme sebepleri ele alın¬mıştır. Genel olarak akitlerin incelenmesinde kullanılan yöntem takip edilmekle birlikte, tahkimin kapsamlı bir konu olmasından dolayı, günümüz hukukunda tartışmalı olan, tahkim anlaşma¬sının hukuki niteliği üzerinde durulmamıştır ve genel olarak tahkimin usuli yönüne ağırlık verilmiştir. Üçüncü bölümde ise hakeme tevdi (receprum arbitri), ha¬kem yargılaması ve hakem kararı konulan incelenmiştir. Özellikle hakeme tevdinin, neredeyse ayrı bir çalışma konusu olacak kadar kapsamlı olması dolayısıyla, hakeme tevdinin unsurları, hakemin ehliyeti, hakeme tevdinin hükümleri ve sona erme sebepleri kısa ve genel bir şekilde ifade edilmiştir. Son kısımlarda ise, hakem yargılaması, hakem kararı ve icrası üzerinde durulmuştur. Bu tezle ilgili çalışmalar esnasında kullanılan latince metinlerin ingilizce çevirilerinden faydalanılmış olup, ilgili metinlerinlerin içerikleri mealen aktarılmıştır. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ vii İÇİNDEKİLER ix KISALTMALAR xv GİRİŞ 1 Birinci Bölüm TAHKİM KAVRAMI VE ROMA HUKUKUNDA TAHKİMİN İLK UYGULAMALARI $. 1. GENEL OLARAK TAHKİM (COMPROMISSUM) KAVRAMI, KAPSAMI VE TARİHSEL KÖKENİ 5 I. Tahkim Kavramı ve Kapsamı 5 II. Tahkimin Tarihsel Kökeni ve Gelişimi 9 1. Genel Olarak 9 2. Roma Hukukunda Tahkimin Tarihsel Kökeni 15 §. 2.ROMA HUKUKUNDA TAHKİMİN İLK UYGULAMALARI 22 I. Bonus Vir Tarafından Yapılan Tahkim 22 1. Bonus Vir\′ in Nitelikleri 24 2. Bonus Vir Tarafından Yapılan Tahkimde İhtilaf Konuları 24 A. Tarımsal Faaliyetlerden Doğan İhtilaflar 24 B. Sınır İhtilafları 27 C. Ailevi İhtilaflar 27 D. Ticari Faaliyetlerden Doğan İhtilaflar 28 3. Arbitrium Boni Viri 31 4. Bonus Vir\′ in Kararının İcrası 33 II. Hususi Hakim (ludex veya Arbiter) Tarafından Yapılan Tahkim 34 1. Hususi Hakim Olarak Iudex ve Arbiter Ayırımı 39 2. Hususi Hakimin Özellikleri 42 3. Legis Actio Yargılama Usulünde Hususi Hakim (ludex veya Arbiter) Tarafından Yapılan Tahkim 44 A. Legis Actio Sacramento 47 B. Iudicis Arbitrive Postulatio 51 4. Formula Yargılama Usulünde Hususi Hakim (ludex veya Arbiter) Tarafından Yapılan Tahkim 57 A. Genel Olarak 57 B. Actiones Arbitrariae 59 5. Arbitrium Liti(s) Aestimandae 67 6. IudexArbiterve 70 ikinci Bölüm EX COMPROMISSO TAHKİM VE TAHKİM ANLAŞMASI (COMPROMISSUM) §. 1. EX COMPROMISSO TAHKİM 73 I. Ex Compromisso Tahkimde Taraf Ehliyeti ......19 1. Kadınlar 80 2. Küçükler 83 3. Aile Evladı ( Filius Familias) 85 4. Konuşma ve işitme Engelliler, Akıl Hastaları 86 5. Müsrifler (Prodigals) 87 6. Köleler (Servus) 88 7. Vekiller (Procurator) 89 8. Yabancılar (Peregrinus) 90 II. Ex Compromisso Tahkimde İhtilaf Konuları 91 1. Ex Compromisso Tahkime Konu Olamayacak İhtilaflar 93 A. Özgürlük Durumuna (Status Libertatis) İlişkin İhtilaflar 93 B. Vesayete İlişkin İhtilaflar 95 C. Iudicium Publicum ve Delictum Famosum Kapsamına Giren Fiillerden Kaynaklanan İhtilaflar 95 D. Actiones Praetoriae Kapsamına Giren İhtilaflar 97 2. Ex Compromisso Tahkime Zaman Bakımından Konu Olabilecek İhtilaflar 98 3. Ex Compromisso Tahkime Sayı Bakımından Konu Olabilecek İhtilaflar 98 4. Ex Compromisso Tahkime Konu Olabilecek İhtilafların Uygulamadaki Çeşitleri 99 A. Arazi İhtilafları 99 B. Menkul Mallar 100 C. Edimin İfa Edilmemesi ve Diğer Sözleşme İhlalleri 102 D. Seçimler 103 §. 2. TAHKİM ANLAŞMASI (COMPROMISSUM) 104 I. Tanımı ve Unsurları 106 1. Stipulatio ile Yapılması Unsuru 108 2. Cezai Şart (Stipulatio Poenae) Unsuru 110 3. Hakemin (Arbiter Ex Compromisso) Belirlenmesi Unsuru 115 4. İhtilaf Konusunun Sınırlarının Belirlenmesi Unsuru 118 II. Tahkim Anlaşmasının Hükümleri ve Sona Erme Sebepleri 119 1. Hükümleri 119 2. Sona Erme Sebepleri 122 A. Sürenin Dolması 122 B. Ölüm 123 C. İbra (Acceptilatio) 123 D. Tarafların Anlaşması (Pactum) 124 E. Hakimin Kararı (Iudicium) 124 E İflas 125 G. İfa (Solutio) 125 Üçüncü Bölüm HAKEME TEVDİ (RECEPTUM ARBITRI), HAKEM YARGILAMASI VE HAKEM KARARI §. 1. HAKEME TEVDİ (RECEPTUMARBITRI) 127 I. Hakeme Tevdinin Unsurları 129 1. Hakemin Ehliyeti 129 A. Kadınlar 130 B. Köleler 131 C. Azatlılar 132 D. Küçükler 133 E. Aile Evladı (Filius Familias) 134 F. Hastalığı Olan Kimseler 134 G. Şerefsizler (infamous) 135 H. Hakim (Iudex) 135 I. Viator 136 2. Şekil 136 II. Hakeme Tevdinin Hükümleri ve Sona Erme Sebepleri 137 1. Hükümleri 137 2. Sona Erme Sebepleri 139 A. Anlaşma 139 B. İfa 139 C. Ölüm ve İmkansızlık 139 D. Sürenin Dolması 139 E. Azletme 140 8. 2.HAKEM YARGILAMASI 141 I. Duruşma Hazırlıkları 142 1. Duruşma Zamanı 142 2. Duruşmanın Yapılacağı Yer 146 3. Tarafların Duruşmaya Davet Edilmesi 147 II. Yargılama Kuralları 149 §.3. HAKEM KARARI VE İCRASI 156 I. Hakem Kararının Geçerlilik Şartları 157 1. Nihai Karar Olması 157 2. İhtilaflı Meselelerin Tamamını Halletmesi 157 3. Kararın Açık ve Net Olması 159 4. Tarafların Mevcudiyetinde Verilmesi 159 I. Hakem Kararının Şekli 160 III. Hakem Kararının Etkileri 162 1. Hakemin İbrası 162 2. Cezanın Hakem Kararma Dayanmaması 162 3. Üçüncü Kişiler Bakımından Etkisi 165 IV. Temyiz ve Eski Duruma İade (in Integrum Restitutio) 165 V. Hakem Kararının İcrası 167 SONUÇ 169 KAYNAKÇA 173 YARARLANILAN DİĞER KAYNAKLAR 179
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı