Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Sınıraşan Sular
Sınıraşan Sular
Münevver Aktaş ACABEY
Sayfa Sayısı
:
389
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9752955134
136,00
TL SUNUŞ
Bu eser "Sınır Aşan Suların Ulaşım Dışı Kullanımının Hukukî Rejimi" başlığıyla Fakültemiz Uluslararası Kamu Hukuku Anabilim Dalı öğretim elemanımız Sayın Yard.Doç.Dr. Münevver Aktaş Acabey tarafından doktora tezi olarak hazırlanıp, 2004 yılında üstün başarı ile tamamlanıp kabul edilmişti. Bu tezin danışman hocası olmak bana daima mutluluk ve gurur vermiştir. Gerçekten, sınır aşan sular evrensel boyutlu bir konudur; sularla ilişkili bazı sorunların çözümü dünya barışı bakımından büyük önem taşımaktadır. Ülkemiz açısından da yaşamsal bir değere sahip olan sınır aşan suların tez konusu olarak seçilmesi, hiç şüphesiz cesaret isterdi. Bu konunun titizlikle ve mümkün olduğu kadar geniş bir kaynakçaya dayanarak işlenmesi de ayrı bir azim ve ciddiyeti gerektirmektedir. İşte, genç meslektaşım Dr. Münevver Aktaş Acabey, bütün bu niteliklere sahip bir bilim insanı olarak, zorluklar taşıyan bu konuyu büyük bir titizlik ve dikkat ile ele almış, gerek İngilizce, gerekse Almanca eserlerden geniş bir şekilde yararlanarak, derinlemesine incelemiştir. Bu çalışmada, sınır aşan sularla ilgili temel kavramlar, farklı teorik yaklaşımlar ve sistemler, uluslararası yargı ve hakemlik kararları da incelenerek irdelenmektedir. Birleşmiş Milletler Örgütü çerçevesinde 1997 yılında kabul edilen "Uluslararası Su Yollarının Ulaşım Dışı Kullanımı Hukuku Hakkında Sözleşme" de, ülkemizin taraf olmadığı bir belge, fakat önemli bir referans kaynağı olarak bu çalışmada yerini almaktadır. "Hakça ve makul kullanım" esası ve dikkate alınacak ölçütlerin ayrıntılı bir incelemesinden sonra, Türkiye′nin komşu devletlerle bağıtladığı muhtelif and-laşma ve tasarrufları ele alınmıştır. Ülkemizi ilgilendiren gelişmelerin değerlendirilmesi, Teze uygulama yönünden de ilginç bir boyut kazandırmaktadır. Sonuçta, Dr. Münevver Aktaş Acabey′in bu eserinin tüm analitik özellikleri de dikkate alınırsa, zaman içinde değer ve güncelliğini koruyacağı ve aradan yıllar geçse dahi yararlanılacak temel bir kaynak oluşturmaya devam edeceği, ülkemizin dış politikası ve hukukî yaklaşımları bakımından da yararlı bir başvuru kaynağı olacağı düşüncesindeyim. Ülkemizde uluslararası hukuk alanında yayınlanmış bilimsel eser sayısı sınırlıdır. Bu eser, bu yönden de ülkemiz bilim hayatına kayda değer bir katkı sağlamaktadır. Türk uluslararası hukuk literatüründe saygın bir yer tutacak böyle bir eseri hazırlamış olmasından dolayı Dr. Münevver Aktaş Acabey′i kutlar, eserinin araştırmacı ve uygulamacılar için kaynaklık etmesini ve onları uluslararası hukuk alanında çalışmaya özendirmesini dilerim. İzmir, 20 Haziran 2005 Prof.Dr. Melda SUR Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Uluslararası Kamu Hukuku Anabilim Dalı Başkanı
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ V ÖNSÖZ VII İÇİNDEKİLER IX KISALTMALAR XVII GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM TARİHÇE-HUKUKà GELİŞİM-KAVRAMLAR I. TARİHÇE 5 A. Roma Hukuku 6 B. İslâm Hukuku 10 II. HUKUKà GELİŞİM 12 A. Genel Olarak 12 B. BM Bünyesindeki Kodifikasyon Çalışmaları 15 III. KAVRAMLAR 18 A. Temel Kavramlar 18 1. Ortak Sular 19 2. Uluslararası Akarsu 21 a. Genel Olarak 21 b. Ulaşıma Elverişlilik Ölçütünden Coğrafî Ölçüte Gelinen Süreç 22 c. Kavrama Yöneltilen Eleştiriler 25 d. Akarsu Kollarının Durumu 28 3. Paylaşılan Doğal Kaynak 30 a. Kavramın Çeşitli Metinlerde Yer Alması 30 b. UHK Çalışmalarında "Paylaşılan Doğal Kaynak" Kavramının Yeri .. 34 c. Kavramın Değerlendirilmesi 37 4. Uluslararası Sular Sistemi 38 5. Uluslararası Akarsu-Drenaj Havzası 40 a. Kavramın Ortaya Çıkışı ve Anlamı 40 b. Kavramın Diğer Bazı Kavramlardan Farkı 43 c. Kavramın Çeşitli Kararlarda Ele Alınışı 45 d. Havza Lehinde İleri Sürülen Gerekçeler 48 (1) Coğrafî Bakımdan 48 X aa. Devletler Arası Sınırların Önemsiz Olduğu Görüşü 49 bb. Devletler Arası Sınırların Önemli Olduğu Görüşü 50 (2) Teknolojik Gelişmeler Bakımından 52 (3) Ekonomik Bakımdan 52 e. "Havza"ya Yöneltilen Eleştiriler ve Daha Geniş Bir Alanı Öneren Görüşler 54 (1) "Havza"dan Daha Geniş Alanların Esas Alınmasını Savunanlar 55 (2) "Havza" Kavramına Yöneltilen Diğer İtirazlar 56 (3) "Havza" Kavramının Değerlendirilmesi 57 f. Görüşümüz 59 6. Uluslararası Su Yolu 62 a. Kavramın UHK Çalışmalarında Ele Almışı 62 b. Kavramın Diğer Bazı Kavramlarla İlişkisi 65 c. Uluslararası Karakter-Nispî Uluslararası Karakter Ayrımı 67 d. Su Yolunun Kullanımı-Su Yolunun Sularının Kullanımı Ayrımı 69 e. "Normal Olarak Nihaî Bir Varış Yerine Akma Gereği" 70 f. Yeraltı Sularının Durumu 71 (1) Genel Olarak 71 (2) UHD Tarafından Kabul Edilen "Uluslararası Yeraltı Suları Hakkında Kurallar" 72 (3) UHK Çalışmalarında Yeraltı Sularının Yeri 73 7. Sınır Oluşturan-Smır Kateden Akarsu Ayrımı 75 B. Sımraşan Sular Kavramı ve Görüşlerimiz 79 İKİNCİ BÖLÜM KULLANIM HAKKI I. KULLANIM HAKKININ DAYANAĞI: EGEMENLİK HAKKI 83 II. KULLANIM HAKKI KAVRAMI 87 A. Sımraşan Suların Kullanımları 87 B. Kullanımlar Arası Öncelik Sorunu 89 1. Çeşitli Bilimsel Kuruluşların Kararları ve Görüşleri Bakımından 89 2. Çeşitli Uluslararası Metinler Bakımından 91 a. 1921 Tarihli Barselona Sözleşmesi ve Ek Statü 91 b. 1923 Tarihli Cenevre Sözleşmesi 91 c. 1933 Tarihli Montevideo Bildirisi 92 d. Diğer Bazı Andlaşmalar 92 3. UHK Çalışmaları Bakımından 93 III. KARŞILIKLI EGEMENLİK HAKLARININ DURUMU 95 A. Aşırı Anlayışlar 95 1. Mutlak Ülkesel Egemenlik (Harmon) Doktrini 95 a. Doktrinin Ortaya Çıkışı 95 XI b. Doktrinin Uygulamadaki Yeri 99 (1) ABD Uygulamasında 99 aa. ABD ile Meksika Arasındaki Uygulama 99 bb. ABD ile Kanada Arasındaki Uygulama 101 (2) Doktrinin ABD Dışında Uygulamadaki Görünümü 107 (3) Doktrinin Çeşitli Kararlar ve Çok Taraflı Andlaşmalardaki Yeri 110 c. Doktrinin Değerlendirilmesi 110 2. Doğal Durumun Bütünlüğü Doktrini 114 a. Genel Olarak 114 b. Doktrinin Değerlendirilmesi 116 3. Aşırı Anlayışların Sınırlandırılması 119 B. Bugünkü Anlayış: Sınırlı Egemenlik 122 1. Genel Olarak 122 2. Etkileşim (Koherenz) Teorisi 124 3. Menfaat Birliği (Community of Interest) Görüşü 125 a. Genel Olarak 125 b. UAD′nm 1997 Tarihli Gabcikovo-Nagymaros Projesiyle İlgili Kararı 128 (1) Dava Konusu Olayın Gelişimi 128 (2) Projeye Yöneltilen İtirazlar 128 (3) "Variant C′nin Uygulamaya Konması 129 (4) UAD′nm Kararı 130 aa. Zaruret Hâli İddiası Konusunda 130 bb. "Variant C′nin Karşı Tedbir Olduğu İddiası Konusunda 130 4. Sınırlı Egemenlik Görüşünün Değerlendirilmesi 132 IV. SU KULLANIMI HAKLARININ ELDE EDİLMESİ BAKIMINDAN UYGULANAN SİSTEMLER 134 A. Kıyıdaş Hakları (Riparian Rights) Sistemi 135 B. Önceki Kullanımın Üstünlüğü (Prior Appropriation) Sistemi 139 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HAKÇA VE MAKÃL KULLANIM İLKESİ VE ZARAR VERME YASAĞI İLE İLİŞKİSİ I. GENEL OLARAK HAKÇA VE MAKUL KULLANIM İLKESİ 143 A. İlkenin Tanımlanması 143 B. İlkenin Dayanağı 144 1. Genel Olarak 144 2. Komşuluk Hukuku 145 a. "Komşu" Kavramı 145 b. Komşuluk Hukukunun Dayanağı ve Uygulanırlığı 146 3. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 148 XII a. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Uluslararası Hukuktaki Yeri 148 b. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Konumuz Bakımından Anlamı 150 4. İlgili Devletler Yararına Uluslararası İrtifak 151 a. İrtifakın Kuruluşu 151 b. İrtifak Fikrine Yöneltilen Eleştiriler 152 B. Hakça ve Makûl Kullanım İlkesinin Bir Genel İlke Olarak Kabulü ve Genel Sorunlar 153 1. Genel Sorunlar 153 a. Genel Nitelikte Hukuk Kurallarının Gerekliliği 153 (1) Genel Olarak 153 (2) Konunun UHK Çalışmalarında Ele Almışı 155 aa. Çerçeve Sözleşme-Model Kural Ayrımı 155 bb. Su yolu Andlaşmaları 157 b. Düzenleme Konusunun Fizikî Özelliklerinin Kurallara Etkisi 160 c. Andlaşmalardaki Hükümlerin Örf ve Ãdet Kurallarının Oluşumuna Etkisi 163 (1) Genel Olarak 163 (2) 1997 BM Sözleşmesi Bakımından 168 d. Örf ve Ãdet Kurallarının Varlığını Tespit Ederken Yargı Kararlarından ve Doktrinden Yararlanılması 170 2. Hakça ve Makûl Kullanım İlkesinin Niteliği 173 C. Hakça ve Makûl Kullanım İlkesinin Anlamı 175 1. Genel Olarak 175 2. İlkenin Anlamı 177 3. İlkenin Amacı: Suların En İyi Düzeyde Fayda Elde Edecek Şekilde Kullanılması 181 4. Değerlendirmede Dikkate Alınacak Faktörler 185 a. Genel Olarak 185 b. Mevcut (Önceki) Kullanımların Durumu 190 (1) Doktrinde İleri Sürülen Görüşler ve Eleştiriler 191 (2) Uluslararası Andlaşmalar Bakımından 194 (3) Çeşitli Kararlarda Konunun Ele Almışı 196 (4) Mevcut Kullamm-Potansiyel Kullanım Ayırımı 200 5. İlkeye Yöneltilen Eleştiriler. 202 II. HAKÇA VE MAKÃL KULLANIM İLKESİ İLE ZARAR VERME YASAĞI İLİŞKİSİ 203 A. Zarar Verme Yasağı 203 B. Hakça ve Makûl Kullanım İlkesi ile Zarar Verme Yasağı İlişkisi 207 1. Genel Olarak 207 2. UHK Çalışmalarındaki Durum 209 III. USÃL KURALLARI 213 A. Haber Verme-Bilgi Alışverişi-Danışmalarda Bulunma Yükümlülüğü 215 XIII 1. Genel Olarak 215 2. Düzenli Veri ve Bilgi Değişimi-Danışmalarda Bulunma 218 3. Çeşitli Uluslararası Metinlerdeki Hükümler Bakımından 219 4. Bildirimde Bulunmanın Şekli-Zamam-Kapsamı 224 B. İşbirliği Yükümlülüğü 225 C. Görüşme Yükümlülüğü 227 1. Genel Olarak 227 2. Çeşitli Uluslararası Belgelerdeki İlgili Hükümlerin Değerlendirilmesi 231 D. Rıza Şartı 233 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE′NİN SINIRAŞAN SULARININ HUKUKà REJİM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ TÜRKİYE′NİN TARAF OLDUĞU HUKUKà DÜZENLEMELER 240 A. Lozan Andlaşması 240 B. İki Taraflı Hukukî Düzenlemeler 241 1. Yunanistan ile Türkiye Arasındaki Hukukî Düzenlemeler 241 a. 1934 Tarihli Andlaşma 241 (1) Tesislerle İlgili Düzenleme 242 (2) Acil Olarak Yapılması Gereken Çalışmalarda İzlenecek Usûl .. ..243 (3) Suların Gözlemlenmesi ve Hızının Ölçülmesi 244 (4) Diğer Hükümler 244 (5) Denetim 245 (6) Uyuşmazlıkların Çözümü 245 b. 1963 Tarihli Protokol 246 (1) Arazi Değişimi 246 (2) Harza Projesi 246 aa. Teknik Konular 247 bb. Tavsiyeler ve Son Hükümler 248 c. 1963 Tarihli Protokol′ün Ekleri 249 2. Bulgaristan ile Türkiye Arasındaki Hukukî Düzenlemeler 250 a. Sınır Olaylarıyla İlgili 1967 Tarihli Andlaşma 250 b. Smıraşan Sulardan Yararlanmayla İlgili 1968 Tarihli Andlaşma . ...250 (1) Sulardan Yararlanma ve Korunma 250 (2) Uyuşmazlıkların Çözümü 251 c. Su Alanında Yardımlaşma ve İşbirliği Konusunda 1994 Tarihli Andlaşma 252 3. Eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile Türkiye Arasında Yapılan Andlaşmalar 254 a. Genel Bilgi 254 b. Taraflar Arasındaki İkili Hukukî Düzenlemeler 256 (1) Sulardan Yararlanmaya İlişkin 1927 Tarihli Andlaşma ve Ek Protokol 256 aa. Tesis Yapımı 256 bb. Sulardan Yararlanma 258 (2) 1963 Tarihli Türk-Sovyet Komisyonu Protokolü ve Protokole Ek Program 259 c. Muhtıralar 261 d. 1973 Tarihli Arpaçay Üzerinde Baraj İnşası ile İlgili Andlaşma ve Ek Talimatname 262 (1) Daimî Çalışma Komisyonu 262 (2) Tesislerin Bakım ve Onarımı 263 (3) Su Paylaşımı 263 4. İran ile Türkiye Arasındaki Hukukî Düzenlemeler 264 5. Suriye ile Türkiye Arasındaki Hukukî Düzenlemeler 266 a. 1921 Tarihli Ankara Andlaşması 266 b. Tahdidi Hudut Nihaî Protokolü 267 c. Hatay-Suriye Tahdidi Hududu Son Protokolü 268 d. 1926 Tarihli Dostluk ve İyi Komşuluk Andlaşması 273 e. 1952 Tarihli Çağçağ Deresi Sularının Kullanılmasına İlişkin Protokol 274 f. 1987 Tarihli Ekonomik İşbirliği Protokolü 274 6. Irak ile Türkiye Arasındaki Hukukî Düzenlemeler 276 a. 1946 Tarihli Dostluk ve İyi Komşuluk Andlaşması ve Ek Protokol . 276 b. Ortak Bildiriler 280 II. DİCLE VE FIRAT′IN SULARINDAN YARARLANMA KONUSUNDAKİ SORUNLAR 282 A. Dicle ve Fırat Hakkında Genel Bilgi 282 B. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) 284 1. Genel Olarak 284 2. Olaylar-Gelişmeler 287 a. Keban Barajının Yapımıyla Başlayan Dönem 287 (1) Gelişmeler 287 (2) Kredi Sağlama Çabaları 289 b. Karakaya ve Atatürk Barajlarıyla İlgili Sorunlar 293 c. Atatürk Barajının Doldurulması Nedeniyle Çıkan Sorunlar 294 d. Birecik ve Ilısu Barajının Yapımıyla Başlayan Dönem 299 e. Barış Suyu Projesi (BSP) 302 3. GAP′ne Yöneltilen Eleştiriler 304 4. GAP′ne Yöneltilen Eleştirilere Verilen Yanıtlar 306 a. Aşağı Kıyıdaşlardaki Buharlaşma Kayıpları 306 b. Su ve Toprak Kaynaklarıyla İlgili Veri ve Bilgilerin Yetersizliği 307 c. Suriye ve Irak′taki Toprakların Verimsizliği -Teknolojinin Eskiliği 308 d. Barajların Aşağı Kıyıdaşlara Faydaları 309 e. Kirlilikle İlgili İddialara Verilen Yanıtlar 311 XV f. Üç Aşamalı Plan 312 III. SURİYE VE IRAK′IN GENEL OLARAK İDDİA VE ÖNERİLERİ 314 A. Kavram Tartışması 314 B. Kazanılmış Haklar-Öncelikli Kullanım Hakkı 314 C. Suların Matematiksel Formülle Paylaşımı 316 D. Öneriler 317 IV. SURİYE VE IRAK′IN İDDİA VE TALEPLERİNE VERİLEN YANITLAR 318 A. Kavram Bakımından 318 B. Kazanılmış Hak İddiası ile Matematiksel Paylaşım Önerisine Verilen Yanıt 319 C. Türkiye Su Zengini Değildir 322 D. Fırat′ın Sularını Dicle′nin Sularıyla Telafi Etme Önerisi 324 V. DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 327 SONUÇ 337 EKLER 347 Ek 1 : Uluslararası Su Yollarının Ulaşım Dışı Kullanımı Hukuku Hakkında Sözleşme 349 Ek 2 : Uluslararası Adalet Divanı′nm 25 Eylül 1997 tarihli Macaristan ile Slovak Cumhuriyeti arasındaki Gabcfkovo-Nagymaros Projesiyle ilgili Davasının Geniş Bir Özeti 363 KAYNAKÇA 379
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı