GİRİŞ KONUNUN SUNULUŞU VE TERMİNOLOJİ I. Sponsorluk, içinde yaşadığımız bilgi toplumunda modern ekonomik ko¬şullardan kaynaklanan yeni bir olgudur. Sponsorluk, bugünkü anlamı ile Amerika Birleşik Devletleri′nde geliş-liş bir kavramdır; daha sonra 1970′lerde Avrupa′da yaygınlaşan sponsor-k, ülkemizde de 1980′lerden itibaren, özellikle doksanlı yılların ikinci yansı ile birlikte artarak uygulanmaya başlamıştır′. Sponsorluktan ne anlaşılması gerektiğine dair uygulamada ve doktrinde »eniş bir kavram tartışması gözlemlenmektedir2. Bununla birlikte sponsorlu-un karşılıklılık ilkesi temeline dayalı bir işlem ve fonksiyonel açıdan çok rönlü bir iletişim aracı olduğu hususunda görüş birliği bulunmaktadır3. Sanayileşme süreci sonrasında gelişen bilgi toplumunda, iletişim politi-ası,büyük bir önem kazanmıştır4. Özellikle altmışlı yıllardan itibaren ça¬ta saatlerinin azalmasıyla birlikte artan boş zaman ve tüketicinin değişen asam tarzı ve alışkanlıkları, iletişim hizmetlerine yönelik arz ve talebi etki¬leyen bir faktör olmuştur. Keza değişen toplumsal doku ile beraber oldukça karmaşık bir hale gelen sosyoekonomik ilişkilerde koordinasyonun sağlan-nası gereği ve bu doğrultuda basında daha liberal bir düzene duyulan ihti¬yaç, iletişimle ilgili tedbirlerin önemini artırmıştır . Öte yandan bugünkü ekonomik düzende rekabete dayanan ve giderek luslararası hale gelen pazarlarda farklılığı, üretimde çeşitlilikten ve kalite ayrımlarından ziyade iletişimle ilgili tedbirler aracılığı ile yakalamak müm¬kün görünmektedir. Bu hususta bkz., ilerde s.38 vd., 41. 8u hususta bkz., ilerde s. 41 vd. Bkz., ilerde s.41 vd. Thomas Hauser, Der Sponsoring-Vertrag im schvveizerischen Recht-Unter besonderer Berücksichtigung kommunikativer Aspekte des Sport-, Kultur-und Sozio-Sponsoring, Zürich 1991, s.315. Hauser, s.315. Hauser, s.316; Björn Walliser, Sponsoring-Bedeutung, Wirkung und Kontrollmöglichkeiten, Wiesbaden 1995, s.70; Anton Glogger, Imagetransfer im Sponsoring, Frankfurt am Main 1999, s.26-28. 27 Şu halde bilgi toplumunda ve pazar ekonomisinde iletişim politikası, çok yönlü fonksiyonları üstlenmiş durumdadır ve iletişimle ilgili ihtiyaçların karşılanması gereklidir. Bu noktada sponsorluk, iletişim politikası bakımın¬dan daha etkili yöntem arayışlarının sonucunda yeni bir iletişim aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sponsorluk, aslında işletme ekonomisi doktrin ve uygulamasının geliş¬tirdiği bir kavramdır . Sponsorluk işleminde biri sponsor, diğeri desteklenen olmak üzere iki taraf vardır. Sponsor, karşı tarafın belirli bir alandaki (spor, kültür, sosyal, çevre) faaliyetlerini desteklemek üzere parasal katkı sağlar veya maddi edim8 ya da hizmet edimlerini emre hazır tutar; buna mukabil desteklenenden bu faaliyetler ile bağlantılı olarak iletişimsel açıdan yararla¬nabileceği bir karşı edim elde eder. Bu noktada desteklenen, sponsorun ileti¬şimle ilgili stratejisine dahil edilirken, karşı edim olarak isim, resim gibi bazı kişisel değerlerinden ya da gayri maddi mallarından sponsoru yararlandırabi-lir veya sponsorun reklam, halkla ilişkiler ve pazarlama faaliyetlerine fiilen katılabilir9. Sponsorluk, sponsorun iletişimle ilgili amaçlarına ulaşmak için yararlan¬dığı bir iletişim aracıdır. Ancak burada sponsorun destekleneni belirli faali¬yetlerde bulunması için teşvik düşüncesi de göz önünde tutulmalıdır10. Reklam, halkla ilişkiler, sürümü artırıcı faaliyetler gibi klasik iletişim araçlarını tamamlayan yeni bir iletişim tekniği olarak sponsorlukta, sponsor, desteklenenin toplumdaki imajından ve tanınmışlığından yararlanmak sure¬tiyle bilgi toplumunda oldukça önemli bir yere sahip olan yazılı ve elektro¬nik medyada sözle ya da görsel olarak ortaya çıkmayı hedefler. Bu noktada sponsorluğun imaj transferi işlevinden söz edilir". Sponsorluğun önemi her geçen gün artmaktadır. Sponsorluk, özellikle ekonomik teşebbüsler tarafından pazarlama ve iletişim stratejileri gereğince bilinçli olarak ve giderek daha yaygın biçimde kullanılmaktadır. Bugün sportif veya kültürel büyük çaptaki bir çok etkinliğin sponsorların desteği olmaksızın artık gerçekleştirilemediği gözlemlenmektedir12. Bu hususta bkz., s. 42 vd. Burada maddi edim, para dışındaki diğer şeye ilişkin edimleri ifade etmektedir. Hauser, s. 10-11; Neil Georg VVeiand, Kultur-und Sportsponsoring im deutschen Recht-unter besonderer Berücksichtigung urheber-, medien-und wettbewerbsrechtlicher Aspekte, Berlin 1993, s.55; bu hususta ayrıca bkz., iler¬de s. 171 vd. Hauser, s. 10; VVeiand, s.61-62; bu hususta bkz., s. 48 vd. Glogger, s. 78 vd.; bu hususta bkz., s. 63. Neil Georg VVeiand, Der Sponsoring-Vertrag, 2. Auflage, München 1999,s. 1 vd. Almanya′da teşebbüslerin sponsorluk faaliyetleri için yaptıkları harcamalar, 1985′te yaklaşık 400 milyon Alman Markı iken, 1996′da yaklaşık 3 Milyar Al- 28 Sponsorluğun öneminin artmasında ve giderek daha yaygın biçimde uy¬gulanmasında onun çok yönlü fonksiyonel bir kurum olmasının etkisi tartış¬masızdır. Bu noktada sponsorluk, bir yandan bizatihi yapısal özellikleri se¬bebiyle iletişim ve rekabetle ilgili muhtelif avantajları sunarken, diğer yan¬dan değişen toplumsal koşullar sebebiyle hasıl olan ihtiyaç ve talepleri karşı¬lamaya yönelik bir imkan ve tedbir olarak sosyal bir işlev arz etmektedir13. Ancak ekonomik fonksiyonuna ve taşıdığı öneme rağmen, sponsorluk tam bir kanuni düzenlemeden yoksundur. Bu noktada sponsorluğun bir gö¬rünüm biçimini teşkil eden program(yayın) sponsorluğuna ilişkin bazı mün¬ferit düzenlemelerin bulunduğuna işaret edilmelidir. Radyo ve televizyon yayınlarının iletişimsel amaçlarla desteklenmesini ifade eden program sponsorluğu, Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi 14 ve bunu takiben Avrupa Topluluğu′nun Televizyon Yayınlarına İlişkin Direktifi′nde ′ genel esasları ile yer almıştır . Bu doğrultuda Avrupa Birli¬ği′ne üye ve Sözleşme′ye taraf diğer devletler, kendi radyo ve televizyon yayınlarına ilişkin düzenlemelerinde program sponsorluğunu da yeni bir iletişim tekniği ve finans aracı olarak hükme bağlamıştır1** l9. man Markı′na ulaşmıştır. Bu hususta bkz., Manfred Bruhn, Sponsoring-Systematische Planung und Integrativer Einsatz, 3. Auflage, Frankfurt a.M. 1998, s.48; Amold Hermanns, Sponsoring-Grundlagen, Wirkungen, Management, Perspektiven, 2. Autlage, München 1997, s.58. 11 Walliser, s.76; Arnold Hermanns, "Sponsoring-Zukunftorientiertes Instrument der Marktkommunikation", Arnold Hermanns(Hrsg.), Sport-und Kultursponsoring, München 1989, s. 6-9; bu hususta ayrıca bkz., s. 61 vd. 14 5 Mayıs 1989 tarihli bu Sözleşme, Türkiye tarafından 7 Eylül 1992 tarihinde imzalanmış, 4.11.1993 tarihli ve 3915 sayılı Kanunla onaylanması uygun bu¬ lunmuş ve 22.11.1993 tarihinde Bakanlar Kurulu′nca onaylanması kararlaştırıl¬ mıştır. Bkz., RG. 12.12.1993, 21786; ayrıca bu hususta bkz., s. 69 vd., 87 vd. 13 7 Şubat 1992 tarihinde, Maastricht′de imzalanan "Avrupa Birliği Hakkında Antlaşma" ile Avrupa Birliği kurulurken, "Avrupa Ekonomik Topluluğunu Ku¬ran Antlaşma"nın adı "Avrupa Topluluğunu Kuran Antlaşma" olarak değiştiril¬miştir. AET′nin yerini AT almıştır. Bu hususta bkz.,Gülören Tekinalp/ Ünal Tekinalp, Avrupa Birliği Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2000, § 1 N 41-43. 1 Avrupa Konseyi′nin 3 Ekim 1989 tarihli ve 89/552 No.lu Televizyon Faaliyeti¬nin Yürütülmesi Hakkında Üye Devletlerin Belirli Hukuki ve İdari Hükümleri¬nin Eşgüdümüne Dair Direktifi. Bu hususta bkz., Manfred Bruhn/Rudolf Mehlinger, Rechtliche Gestaltung des Sponsoring-Vertragsrecht-Steuerrecht-Medienrecht-Wettbewerbsrecht, Band I: Allgemeiner Teil, 2. Auflage, München 1995, s.229 vd.; ayrıca bkz., s. 69 vd., 87 vd. 17 Bu hususta bkz., s. 69 vd., 87 vd. 15 Almanya ve İsviçre′deki düzenlemeler için bkz., s.87-88. 19 Türk Hukuku′nda program sponsorluğu, 13.4.1994 tarihli ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun (RG. 20.4.1994, 21911; 29 Program(yayın) sponsorluğuna ilişkin olarak anılan hükümlerde, spon¬sorluğun bir türü olarak yayın sponsorluğunun sadece medya hukukuna iliş¬kin bazı yönleri düzenlenmiştir20. Başka bir ifadeyle bu düzenleme, medya hukukuna özgü bir nitelik taşımaktadır. Burada yayın sponsorluğunun şartla¬rı, kimlerin yayın sponsoru olabileceği veya hangi yayınların desteklenebile¬ceği gibi hususlar ele alınmıştır21. Gerçi ilgili hükümlerde program sponsor¬luğunun tanımı yapılarak sponsor ve desteklenen tarafın karşılıklı edimleri belirtilmiştir. Ancak burada, uygulamadaki çeşitli görünüm biçimleriyle sponsorluğun ve bu doğrultuda sponsorluk sözleşmesinin kapsamlı bir tanı¬mı söz konusu değildir; keza sponsorluk sözleşmesinin hüküm ve sonuçları düzenlenmemiştir. Program sponsorluğuna ilişkin düzenlemelerin yanısıra Türkiye′de genç¬lik spor faaliyetlerine yönelik sponsorluk bakımından getirilen düzenleme üzerinde de durmak gerekir. Bu düzenleme, 21.05.1986 tarihli ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Ka¬nunun 4644 sayılı Kanunla*" değişik ek üçüncü maddesinde yer almaktadır. Anılan maddenin üçüncü fıkrası hükmüne göre "Genel Müdürlüğün gençlik spor hizmet ve faaliyetlerini desteklemek amacıyla özel ve tüzel kişiler sponsorluk yapabilirler.Sponsorların uluslararası resmi spor organizasyonları ile Genel Müdürlükçe uygun görülen spor tesisleri için yapacakları ayni ve/veya nakdi harcamalar 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa göre gider sayılır.Sponsoıiuk ile ilgili esas ve usuller yönetmelikle belirlenir." Yukarıdaki fıkra hükmünde öngörülen Sponsorluk Yönetmeliği de hazır¬lanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır23. Sponsorluk Yönetmeliği ile sade¬ce Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün gözetim ve denetimindeki belirli sportif organizasyon ve tesislerin sponsorluğuna ilişkin şartların tespit edil¬diği ifade edilebilir.Bu doğrultuda anılan Yönetmelik′te başlıca Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün sponsorluk sözleşmesi yapma yetkisi, sponsorluk sözleşmesinde yer alması gereken hususlar, sponsorlardan beklenen destek edimleri, söz konusu edimlerin kullanılma biçimi, sponsorluk sürecinde uyulması gereken kurallar, birden fazla sponsorla aynı konuda sözleşme yapılması halinde bunların seçimi ve koordinasyonun sağlanması gibi Anılan Kanun′da 4756, 4771 ve 4928 sayılı Kanunlarla önemli değişiklikler ya¬pılmıştır. Değişiklikler için bkz., RG.21.05.2002, 24761; RG. 09.08.2002, 24841; RG. 19.07.2003, 25173)′un 23. maddesinde "Program Desteklenmesi" kenar baş¬lığı ile düzenlenmiştir. Bu hususta bkz., s.69, dn.242, s.88. 20 Weiand, 1999, s.l vd. 21 Bkz., ilerde, s.87 vd. 22 12.04.2001 tarihli ve 4644 sayılı Kanun için bkz., RG. 21.04.2001, 24380. 23 RG. 13.09.2001, 24522. 30 mes′eleler düzenlenmiş olup, YönetmeJik′te belirtilen sponsorluk faaliyetle¬rini üstlenen gerçek ve tüzel kişi sponsorların yaptığı harcamaların ilgili vergi mevzuatı çerçevesinde gider olarak sayılacağı hususu hükme bağlan¬mıştır . 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 4644 sayılı Kanunla değişik ek üçüncü maddesi ve anı¬lan madde hükmüne dayanılarak hazırlanan Sponsorluk Yönetmeliği ile geti¬rilen düzenleme, gerek amaç ve kapsamı, gerek içeriği bakımından bütünüy¬le değerlendirildiğinde, burada tıpkı program sponsorluğuna ilişkin hüküm¬lerde olduğu gibi, uygulamadaki çeşitli görünüm biçimleriyle sponsorluğun ve yeni bir sözleşme tipi olarak sponsorluk sözleşmesinin tanımlanarak bü¬tün hüküm ve sonuçlarıyla düzenlenmesi ve böylece tam bir kanuni veçheye kavuşturulması söz konusu değildir. Aslında söz konusu Kanun ve Yönetme¬lik hükümlerinde dikkati çeken husus, sponsorluğun sponsor bakımından vergisel boyutuna ilişkin bir düzenlemenin yapılmış olmasıdır25. Böylece sponsorluğun beraberinde getirdiği vergisel bazı sorunlar için kısmen de olsa belirli bir çözüm sağlanmaya çalışılmıştır. Sponsorların Sponsorluk Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde gerçekleştirdiği sponsorluk faaliyetleri ile ilgili harcamaların 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa göre gider olarak kabul edilmesi için Yönetmeliğin 14. maddesi uyarınca belgelendirilmesi gerekmektedir. Öte yan¬dan Yönetmeliğin 16.maddesinde bir atıf hükmü yer almaktadır.Buna göre Sponsorluk Yönetmeliğinde hüküm bulunmayan hallerde 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ve konuyla ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre işlem yapılır. Almanya′da da Federal Maliye Bakanlığı, sponsorluğun vergilendirilmesi bakımından ülke genelindeki uygulamalarda birlik sağlanması amacıyla idari bir düzenleme getirmiştir.Bu düzenleme ile gerek sponsor gerek (vergisel açıdan teşvik gören)desteklenen bakımından bütün sponsorluk türleri için geçerli ilke¬ler tespit edilirken, sponsorun yaptığı harcamaların hangi koşullar altında işlet¬me gideri olarak vergiden indirilebileceği belirli bir açıklığa kavuşturulmuştur. Bazı yönleriyle doktrinde eleştirilen bu düzenlemede sponsorluk kavramı, işlet¬me ekonomisindeki ve medeni hukuktaki anlamından farklı olarak daha geniş bir çerçevede ele alınmıştır.Buna göre sponsorluk, sadece karşılıklı edimleri içe¬ren bir işlem olarak sponsorluğu değil, bilakis mahiyeti itibariyle ondan ayrılan ve sponsorun altrüist saiklerle doğrudan bir karşı edim beklemeksizin destekle¬diği meşen tarzı teşviki de kapsamaktadır. Ayrıntılı bilgi için bkz., Elisabeth Alberti, Sponsoring im Steuerrecht, Frankfurt am Main 2001, s. 1 vd., 26 vd., 41 vd., 137 vd., 265 vd.; Weiand, 1999, s.8 vd., 70 vd., 100 vd.;ayrıca Bruhn/Mehlinger, I, s.93 vd.;Federal Maliye Bakanlığının İdari Düzenlemesi için bkz., DB 1997, s. 1491 ve DB 1998, s.397. 31 Sponsorluk sözleşmesinin kanunda düzenlenmemiş olması, ihtilaf halin¬de hangi hükümlerin uygulanması gerektiği hususunda çeşitli tartışmalara sebep olmaktadır. Zira belirli bir konudaki sponsorluk faaliyeti, çoğu kez buna katılan tarafların farklı menfaat ve yükümlülükleri dolayısıyle karmaşık bir ilişki yapısı göstermektedir. Keza, münferit bir sponsorluk işleminde birden çok hukuk alanını -mesela, medya hukuku, rekabet hukuku, fikri haklar gibi- ilgilendiren meseleler ortaya çıkabilmektedir26. Böyle bir du¬rumda ilgili sponsorluk işleminde hukuki olgu ve sonuçların açık bir şekilde tespit edilmesi güçlük arz edebilir. Bu yüzden sponsorluğun hukuki açıdan incelenmesi, hukuki yapısının açıklığa kavuşturulması ve sponsorluk söz¬leşmesinin hukuki niteliğinin belirlenmesi gerekmektedir. Hukuki nitelen¬dirme, uygulanacak hükümlerin tespit edilmesi bakımından önemli olduğu kadar, sözleşmenin taraflarına belirli bir hukuki güvence sağlanması bakı¬mından da önemlidir. Bu çalışmada incelemek istediğimiz husus, sponsorluğun hukuki boyu¬tudur. Böyle bir incelemenin, sponsorluğun özellikle son yıllarda güncellik kazandığı ve tartışılmaya başlandığı ülkemiz hukuku bakımından faydalı olacağı düşünülmüştür. İşte bu düşünceyle sponsorluk sözleşmesini tez ola¬rak seçmiş bulunmaktayız. Ayrıca sponsorluk konusunda ülkemizde ince¬lenmiş çok az sayıda eserin bulunması da bizi bu çalışmaya yönelten diğer önemli sebeptir. Bu çalışma ile sponsorluk sözleşmesinin hukuki niteliğinin; hüküm ve sonuçlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda sponsorluk sözleş¬mesinin borçlar hukuku sistemindeki yeri ile ilgili teorik tartışma, uygula¬madaki boyutlarıyla birlikte değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde sponsorluk hakkında genel bilgi verilecektir. Burada sponsorluğun ortaya çıkışı ve gelişimi, spon¬sorluğun bugünkü anlamı ve yapısal özellikleri, sponsorluğun fonksiyonları ele alınmıştır. Sponsorluğun benzer kavramlardan ve klasik iletişim araçla¬rından ayrılması sorunu ile sponsorluğun faaliyet alanı bakımından türleri de aynı bölümde incelenmiştir. İkinci bölüm, sponsorluk sözleşmesinin tanımı, unsurları, tarafları ve hu¬kuki niteliği konularını kapsamaktadır. Sponsorluk sözleşmesinin hukuki niteliğinin belirlenmesinden ve sözleşme tipleri içerisindeki yerinin tayinin¬den sonra sponsorluk sözleşmesine uygulanacak hükümler tespit edilecektir. Üçüncü ve son bölümde ise sponsorluk sözleşmesinin hükümleri ele alı¬nacaktır; bu doğrultuda sponsorluk sözleşmesinin kuruluşu, şekli, tarafların Weiand, s.21; Bruhn/Mehlinger, 1, s. 117 vd 194 vd. 32 karşılıklı yükümlülükleri incelenecektir. Sponsorluk sözleşmesinin sona ermesine ilişkin açıklamalarımız da son bölümde yer alacaktır. Çalışma, önceki bölümlerde yapılan tespitleri özetleyen sonuç kısmı ile tamamlanacaktır. II. TERMİNOLOJİ "Sponsor" kavramı, İngilizce′den dilimize girmiş olup, etimolojik açıdan incelendiğinde Yunanca asıllı Latince "spondeo" kelimesinden geldiği gö¬rülmektedir . Latince′de "spondeo", ciddiyet ve vakarla, merasimle söz vermek, taah¬hüt etmek veya vaatte bulunmak, keza herhangi bir şeyi yükümlenmek; kefil olmak anlamlarına gelir"′. Sponsor ise Latince′de "vaat eden kimse" veya "kefil" demektir29. İngilizce′de sponsor kavramı, kefil için kullanılmakla birlikte, bunun dı¬şında vaftiz babası, hami, koruyucu, teşvik eden ve bağışçı anlamlarını da taşımaktadır3 . Sponsor kavramı, önceleri sadece tek tarafa borç yükleyen kazandırmalara ilişkin olarak kullanılırken, zamanla özellikle Amerika Bir¬leşik Devletleri′nde radyo ve televizyon alanındaki reklam uygulamalarının etkisiyle, içerdiği anlam bakımından değişime uğramıştır ve böylece bu kav- Hauser, s.8; Weiand, s.27; Stephan Netzle, Sponsoring von Sportverbanden-Vertrags-, persönüchkeits- und vereinsrechtliche Aspekte des Sport-Sponsorings, Zürich 1988, s. 11.Ayrıca bkz., Alois Walde, Lateinisches Etymologisches Wörterbuch, 2. Auflage, Heidelberg 1910, s.733. Sina Kabaağaç ve Erdal Alova tarafından hazırlanan Latince-Türkçe Sözlük (İstanbul 1995)′te de "spondeo" kelimesinin karşılığı olarak başlıca "söz ver¬mek, taahhüt etmek, ant içmek; kefalet etmek" anlamlarına yer verilmektedir (Bkz., s.564). "Sponsor" kavramının kökeni bakımından Latince "spondeo" ke¬limesinin yanında "spondere" ve "sponsio" kelimelerine de işaret etmek gerekir. Kelime türü bakımından fiil olarak "spondere", "spondeo" ile aynı anlamdadır. "Sponsio" ise isimdir ve "söz, vaat, taahhüt veya bir sözleşme, kişisel bir anlaş¬ma ya da adli bir borç anlamında ciddi, resmi veya merasimle üstlenilen yüküm¬lülük" olarak çevrilebilir. Bu hususta bkz., Hauser,s. 8; Weiand, s.27; Latince-Türkçe Sözlük, s.564; Hukuk İktisat ve Ticaret Lügati, Aytemiz Kitabevi, Anka¬ra 1963,s. 244; Langenscheidts Taschenwörterbuch, Erster Teil, Lateinisch-Deutsch, 20.Auflage, Berlin 1914, s. 374. 29 Netzle, s.ll; Weiand,s. 27; Hukuk İktisat ve Ticaret Lügati, s.244; DÜDEN Deutsches Universal Wörterbuch A-Z, 3. Auflage, Mannheim 1996, s. 1438. 30 İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü, 11. Baskı, İstanbul 1984, s.938; Collins German Concise Dictionary, German-English/English-German, Second Edition, Glasgow 1995 (Latest reprint 1996),s. 490. 33 ram, iki tarafa borç yükleyen işlemler bağlamında kullanılmaya başlanmış¬tır31. Nitekim reklam karşılığında veya diğer bir ifadeyle reklam amaçları için yararlanmak üzere, bir radyo veya televizyon yayınını finanse eden, masraflarını üstlenen kişi veya firma, sponsor olarak nitelendirilmiştir . Sponsor kavramının Almanya′da kullanılması, İngiltere ve Amerika Bir¬leşik Devletleri′ne göre daha yenidir . İngilizce sponsor kelimesi Alman-ca′ya çevrilmeksizin aynen kullanılmaktadır34. Esasen sponsor kavramının dil bakımından yaşadığı bu süreç, endüstrileşme sonrası bilgi toplumunda modern ekonomik yaşamın getirdiği yeni bir işlem ve iletişim aracı olarak sponsorluğun tarihsel gelişim ve yerleşim süreciyle paraleldir. Almanca′da sponsor kavramı ile "hami, koruyucu, teşvik eden, para ve¬ren, kültür veya spor alanında bir kimseyi veya bir etkinliği destekleyen kişi veya teşebbüs" ifade edilmektedir . Keza Amerika Birleşik Devletleri′ndeki kullanılış biçimiyle reklam amaçlarıyla radyo veya televizyonda bir yayını finanse eden kişi veya teşebbüs te sponsor olarak tanımlanır. Sponsorun belirli bir alanda belirli bir kişi, kurum veya faaliyeti destek¬leme olgusu, İngilizce ve Almanca′da "Sponsorship, Sponsoring veya Sponsorschaft" terimleriyle ifade edilmektedir36. 1 Netzle,s.ll; Weiand,s. 27. Netzle, s.11; Weiand, s.27; ayrıca bu hususta bkz., Stephen Townley/Edward Grayson, Sponsorship of Sport, Arts and Leisure: Law, Tax and Business Relationship, London 1984, s.3; DUDEN,s. 1438. i3 Netzle, s. 11; Weiand, s.27. 4 Netzle, s.ll; DÜDEN Fremdwörterbuch, 5. Auflage, Bd. 5, Mannheim 1990, s.737. Hauser, s. 8; DÜDEN,s. 1438; Langenscheidts Grosswörterbuch Deutsch als Fremdsprache, 8. Auflage, Berlin 1997, s.905; Peter Metzger, Schweizerisches juristisches Wörterbuch, Bern 1996, s.538. 16 DÜDEN, s. 1438; Collins German Concise Dictionary,s. 490; ayrıca bkz., Bruhn, 1998, s.22-32. Bu noktada anglo-sakson literatürde "sponsorship" teri¬minin kullanıldığını, Almanya′da ise özellikle "Sponsoring" teriminin yerleşti¬ğini ifade etmek gerekir. Fransa′da da terimin kullanılış biçimi Almanya′daki gibidir. Bu hususta bkz., Norbert Drees, Sportsponsoring, 3. Auflage, Wiesbaden 1992, s. 14, dn.45; Weiand, s.28, dn.53. "Sponsor" kavramı, Fran¬sızca′da da bu dile çevrilmeksizin yabancı kökenli bir terim olarak yer almakta¬dır. Bkz., Paul Robert, Le Petit Robert 1, Dictionnaire De La Langue Française, Paris 1984, s. 1856. Ancak Fransa′da 2 Nisan 1982 tarihli Resmi Gazete′de, as¬lında Latince kökenli ve Fransa′da yaygın olmasına rağmen, İngilizce′yi hatırla¬tan Sponsoring kavramının "parrainage (=destekleme)" kelimesi ile ifade edil¬mesi önemle tavsiye edilmiştir.Fransız dilinin yabancı kökenli kelimelerden arındırılması adına yapılan bu tavsiyenin Sponsoring kavramına yüklenen anlam 34 Sponsor kavramı, yabancı kökenli bir kelime olarak Türkçe′ye de girmiş bulunmaktadır. Türkçe′de sponsor, "bir işin, bir faaliyetin maddi ve manevi yönünü üstlenen kimse veya kurum" olarak tanımlanmaktadır . "Sponsorun yaptığı iş" ise "sponsorluk" olarak ifade edilmektedir38. Biz de çalışmamızda "sponsor" ve Türkçe′ye yerleşmiş biçimiyle "spon¬sorluk" terimlerini kullanmayı tercih ediyoruz. Kanımca bu terimler, karşıla¬dıkları kavramları en iyi şekilde ifade etmektedirler. Zira söz konusu terim¬ler, Latince′den günümüze kadar uzanan çizgide, belirli bir alanda belirli bir kişi, kurum veya faaliyeti destekleme olgusunun zaman ve ülke itibariyle farklı uygulamalarla geçirdiği aşamalara ve nihayet ekonomik ve hukuki bir kurum olarak bugün kazandığı anlamla birlikte takip ettiği tarihsel gelişim sürecine paralel bir evrim yaşamışlar ve tanımladıkları kurumla bütünleşmiş¬lerdir. Bu nedenle kavram-terim bütünlüğü bakımından "sponsor" ve "spon¬sorluk" terimlerinin Türkçe′ye çevrilmesi gereği duyulmamıştır39. Öte yan¬dan bu kurumun fonksiyonel çok yönlülüğü de yine "sponsor" ve "sponsor¬luk" terimlerinde ifadesini bulmaktadır. Nihayet bugün ekonomi, politika ve iletişim bakımından ulusların birbi¬rine yaklaştığı ve bunun hukuk alanında da yansımalarının gözlemlendiği bir süreçte, küreselleşmeden bahsedilirken, uluslararası kullanımla eşgüdümlü bir terminolojiyi benimsemeyi uygun bulmaktayız. Ancak terminolojik açıdan yukarıda ifade ettiğimiz yaklaşımla birlikte "sponsor" ve "sponsorluk" terimlerinin içerdiği temeldeki destekleme olgusu bağlamında çalışmamızda "destekleme" veya "desteklenen" terimlerine de bakımından ve terimin kullanılışında karışıklığa sebep olduğu hususunda bkz., Walliser, s. 12. Türkçe Sözlük, 9. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998, s. 2028. "Sponsor" kelimesi, Türk Dil Kurumu′nun hazırladığı Türkçe Sözlüğün daha önceki baskılarında ve 1988 tarihli sekizinci baskısında yer almamıştır. Bu hu¬sus "sponsor" kavramının ülkemiz bakımından yeniliğini ve fakat geçen son on yılda artarak güncellik kazandığını, nihayet dilin kullanımına yansıdığını ve Türkçe′ye yerleştiğini göstermesi bakımından önemlidir. Sponsorun destekleme olgusu, İngilizce ve Almanca literatürde genellikle "sponsorship" veya "Sponsoring" terimleriyle ifade edilmektedir (bkz., dn. 36 ve buna dair metin). Türk Dil Kurumu′nun hazırladığı Türkçe Sözlükte (bkz., dn. 37) yer alan "sponsorluk" terimi, tanımladığı kavram itibariyle anılan İngi¬lizce kökenli ′′sponsorship" ve "Sponsoring" terimlerine karşılık gelmektedir. Şu halde ilgili terimler, Türkçe kullanışta "sponsorluk" halini almıştır. "Sponsor" terimi yerine "destekleyen", "sponsorluk" terimi yerine "destekleme" karşılıkları önerilebilirdi, fakat yukarıda da açıklandığı üzere "sponsor" ve "sponsorluk" terimlerinin tanımladıkları kavramları en iyi şekilde ifade ederek uluslararası kullanılış özelliğine sahip olması ve Türk Dili′ne yerleşmesi sebe¬biyle orijinale bağlı kalınması cihetine gidilmiştir. 35 yer verilmiştir. Özellikle çalışmamızın konusunu oluşturan sponsorluk söz¬leşmesi bakımından sözleşmenin tarafları tanımlanırken, sponsorun para, maddi edimler veya hizmet edimleri sunmak suretiyle sponsorluğunu üstlen¬diği sözleşmenin karşı tarafını ifade etmek üzere "desteklenen" terimi kulla¬nılmıştır. 36 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR 15 KAYNAKÇA 17 GİRİŞ KONUNUN SUNULUŞU VE TERMİNOLOJİ I. KONUNUN SUNULUŞU 27 II.TERMİNOLOJİ _ 33 BİRİNCİ BÖLÜM SPONSORLUK HAKKINDA GENEL BİLGİLER § 1. SPONSORLUĞUN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ 37 I. Tarihi Süreç 37 II. Bugünkü Anlamı İle Sponsorluk 41 1. Genel Olarak 41 2. İşletme Ekonomisi Doktrininde Sponsorluk 42 3. Bugünkü Anlamı İle Sponsorluğun Başlıca Özellikleri 46 a. Sponsorluğun Karşılıklı Bir İşlem Olması 47 b. Sponsorluğun Bir İletişim Aracı Olması 51 c. Sponsorluğun Bir Sistem Teşkil Etmesi 54 § 2. SPONSORLUĞUN FONKSİYONLARI 61 I. Sponsorluğun Sosyal Fonksiyonu 61 II. Sponsor Bakımından Sponsorluğun Fonksiyonları 62 1. Sponsorluk İletişimsel Amaçların Gerçekleştirilmesine Hizmet Eder 62 a. Sponsorun tanınmışlığının artırılması 62 b. Sponsora ilişkin belirli bir imajın oluşturulması, mevcut imajın değiştirilmesi veya güçlendirilmesi 63 c. Sponsor bakımından önemli hedef grupları ile ilişki kurulması 64 9 d. Sponsorun personelinin motivasyonunun artırılması 64 e. Sponsorun ürünlerinin tanıtılması ve sürümünün artırılması 65 2. Sponsorluk Rekabet Avantajlarının Elde Edilmesine Hizmet Eder 66 a. Sponsorluk hedef gruplara ticari nitelik taşımayan ortamlarda yönelir 66 b. Sponsorluk hedef grupların duygularına yönelen özel iletişim imkanı sunar 66 c. Sponsorluk vasıtasıyla iletişimle ilgili bazı engeller aşılabilir 67 III. Desteklenen Bakımından Sponsorluğun Fonksiyonları 71 1. Kaynak sağlama aracı olması 71 2. Desteklenenin tanınmışlığını artırması 72 § 3. SPONSORLUĞUN BENZER KAVRAMLARDAN AYRILMASI 72 I. Sponsorluğun Mesenlikten Farkı 72 II. Sponsorluğun Bağıştan Farkı 74 § 4. SPONSORLUĞUN KLASİK İLETİŞİM ARAÇLARINDAN AYRILMASI 75 I. Genel Olarak Klasik İletişim Araçları 75 1. Reklam 75 2. Sürümü Artırıcı Faaliyetler 75 3. Halkla İlişkiler 76 II. Sponsorluğun Klasik İletişim Araçları Karşısında Değerlendirilmesi 76 § 5. SPONSORLUĞUN BAŞLICA TÜRLERİ 80 I. Spor Sponsorluğu 80 II. Kültür Sponsorluğu 83 III. Sosyal Sponsorluk ve Çevre Sponsorluğu 85 IV. Program Sponsorluğu 87 İKİNCİ BÖLÜM SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, TARAFLARI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ § 6. SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN TANIMI 91 I. Sponsorluk Sözleşmesine İlişkin Olarak Doktrinde Yer Alan Tanımlar...92 II. Uygulamanın Yaklaşımı 94 10 § 7. SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE UNSURLARI 96 I. Sponsorluk Sözleşmesinin Tarafları 97 1. Sponsor 97 2. Desteklenen 99 II. Sponsorluk Sözleşmesinin Unsurları 100 1. Sponsorluk ( Destekleme) Unsuru 101 a. Sponsorluğun (Desteklemenin) Konusu 101 b. Sponsorluk Vasıtaları (Sponsorun Sunduğu Destek Edimleri) 103 2. Tanıtım Unsuru 105 a. Desteklenen Tarafından Sponsorun İletişimsel Açıdan Yararlanabileceği Bir Karşı Edim Sunulması 105 b. Desteklenen Faaliyet veya Organizasyon Bağlamında İfa 109 § 8. SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 113 I. Sponsorluk Sözleşmesinin Hukuki Niteliğinin Belirlenmesi Sorunu 113 1. Genel Olarak Hukuki Nitelendirmenin Amacı ve Hukuki Nitelendirmede Takip Edilecek Yöntem 113 2. Sponsorluk Sözleşmesinin Hukuki Niteliğinin Belirlenmesi 117 II. Sponsorluk Sözleşmesinin Hukuki Niteliğine İlişkin İlk Tespitler 118 1. Sponsorluk Sözleşmesi Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşmedir 118 2. Sponsorluk Sözleşmesi Sürekli Borç İlişkisi İçeren Bir Sözleşmedir 120 3. Sponsorluk Sözleşmesi İsimsiz (Atipik) Bir Sözleşmedir 125 III. Sponsorluk Sözleşmesinin Hangi Tür Bir İsimsiz Sözleşme Olduğu Sorunu 126 1. Genel Olarak İsimsiz Sözleşmeler 126 a. İsimsiz Sözleşmelerin Çeşitleri 127 b. İsimsiz Sözleşmelere Uygulanması Gereken Hükümler 129 aa. Genel Olarak 129 bb. Kanunda Düzenlenen ( İsimli) Sözleşmelerin Yorumlanması ve Tamamlanması 130 cc. İsimsiz Sözleşmelerin Yorumlanması ve Tamamlanması 133 2. Sponsorluk Sözleşmesinin Diğer Sözleşme Tiplerine Ait Unsurlar Bakımından İncelenmesi 140 a. Kanunda Düzenlenmiş Sözleşme Tiplerine Ait Unsurlar Bakımından 140 11 aa. Satım ve Trampa Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 140 bb. Bağışlama Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 143 cc. Adi Kira ve Hasılat Kirasına İlişkin Unsurlar 144 dd. Ariyet Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 146 ee. Hizmet Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 147 ff. İstisna Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 149 gg. Vekalet Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 150 hh. Garanti Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 153 ii. Adi Şirket Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 154 b. Kanunda Düzenlenmemiş Sözleşme Tiplerine Ait Unsurlar Bakımından 156 - Lisans Sözleşmesine İlişkin Unsurlar 156 3. Sponsorluk Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 159 a. Genel Olarak Doktrinin Yaklaşımı 159 b. Görüşümüz 161 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU, ŞEKLİ, TARAFLARIN BORÇLARI, SONA ERMESİ § 9. SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU VE ŞEKLİ.... 165 I. Genel Olarak 165 II. Sponsorluk Sözleşmesinin Şekli 165 § 10. TARAFLARIN BORÇLARI 171 I. Genel Olarak 171 II. Sponsorun Borçlan 174 1. Destek Edimi Olarak Belirli Bir Miktar Paranın Ödenmesi Borcu....174 2. Destek Edimi Olarak Maddi Edimlerin Sağlanması Borcu 175 3. Destek Edimi Olarak Hizmet Edimlerinin Sağlanması Borcu 180 III. Desteklenenin Borçları 182 1. Genel Olarak 182 2. Desteklenenin İsim, Resim, Ses Gibi Kişisel Değerlerinin ve Diğer Tanıtıcı Unsurlarının Sponsorun Kullanımına Bırakılması 184 a. Kişilerin Sponsorluğunda 184 b. Kurumların Sponsorluğunda ve Proje Sponsorluğunda 187 12 aa. İsim Sponsorluğu 188 bb. Desteklenene Ait Sembollerin Kullanılması 189 cc. Resmi Unvanların Kullanılması 191 3. Desteklenenin Sponsorun Klasik İletişimsel Faaliyetlerine ve Diğer Tanıtıma Yönelik Tedbirlerine Katılması 193 a. Kişilerin Sponsorluğunda 193 b. Kurumların Sponsorluğunda ve Proje Sponsorluğunda 198 4. Reklam Alanlarının Sponsorun Kullanımına Bırakılması 200 5. Desteklenen Organizasyon veya Projenin Gerçekleştirilmesi 201 § 11. SPONSORLUK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 202 I. Genel Olarak 202 II. Sözleşme Süresinin Sona Ermesi 203 III. Fesih .: 204 1. Olağan Fesih 204 2. Olağanüstü Fesih 205 SONUÇ 209 13
Hafta İçi:
Saat 16:00'ya kadar verilen siparişleriniz aynı gün, özel durumlarda bir sonraki işgününde kargoya verilir.
Saat 16:00'dan sonra vermiş olduğunuz siparişleriniz bir sonraki iş gününde kargoya verilir.
Kitabın stoklarımızda olmaması durumunda kitabın temini yayınevinden, dağıtıcılar kanalı ile yapılacaktır. Gecikme yaşanabilecek durumlarda üyelik bilgilerinizde kayıtlı telefon numaralarınızdan bilgi verilecektir.
Cumartesi ve Pazar Günü verilen Siparişler:
Cumartesi günü verilen siparişleriniz Saat 11:00'e kadar ve Pazar günü verilen siparişleriniz ise bir sonraki iş gününde kargoya verilecektir.
Kargo Teslim Süresi:
Kargo teslim süresi, İstanbul içi ve çevresinde genellikle 1 gündür. İstanbul dışı illerde iki güne çıkabilmektedir. Kargo firmasından kaynaklanan problemlerde bu sürenin uzaması söz konu olacaktır.
Hava koşullarına, yol durumuna ve özel durumlara bağlı olarak teslimat süresi uzamaktadır.
Vedatkitapcilik.com'dan satın aldığınız her ürünü, teslim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde ürün hasarlı olmasa dahi hiçbir gerekçe belirtmeksizin- iade edebilirsiniz.
İade için, satın aldığınız ürünün tahrip edilmemiş, kullanılmamış veya tekrar satılabilirliği bozulmamış olması gerekmektedir.
Ambalajı açılmış, kullanılmış ve tahrip edilmiş ürünlerin iadesi kabul edilmemektedir.
Hiçbir gerekçe belirtmeksizin yapabileceğiniz ürün iadesinin, ürünün tarafınıza teslim edildiği hali ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Satın aldığınız üründe veya ürün ambalajında herhangi bir bozulma, açılma, kırılma, yırtılma, aksesuarlarında eksiklik ve sair hallerin tespiti halinde ürün iadesi kesinlikle kabul edilmemektedir.
Ürünün faturası gönderilmemişse, eksikse iade kabul edilmez.
İade edilecek ürünlerin mutlaka ürün faturasının orijinali ile birlikte teslimi gerekmektedir.
Gerekçesiz ürün iadesi malın tarafınıza teslimini takip eden 7 günlük süre içerisinde ve yazılı şekilde yapılmalıdır.
İadesi yapılacak ürünler Vedatkitapcilik.com'un çalıştığı kargo şirketleri aracılığı ile tarafımıza ulaştırılmalıdır.
Ürün, paket koruyucu bir ambalaj içerisine yerleştirilmeli ve kargo şirketinin etiketi ürün ambalajının üzerinde bulunmamalıdır.
Ürünün ambalajında meydana gelecek olan deformasyon, ürünün tekrar satılmasını engelleyen durumlar arasında yeralmaktadır.
Yukarıda belirtilen koşulları taşımayan ürün iadeleri kesinlikle kabul edilmemektedir.
Ürün iadesinin yukarıda belirtilen koşullara uygun şekilde gerçekleştirilmesi halinde, iade işlemine konu ürün bedeli en geç 7 iş günü içerisinde iade edilecektir.
Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı