Türk Ceza Kanununda İş Ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu
Türk Ceza Kanununda İş Ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu
Mehmet Onat ÖZTÜRK
Sayfa Sayısı
:
254
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
994494128X





SUNUŞ 2005 yılında Ülkemizde 1961 Anayasası′nın yürürlüğe girmesiyle birlikte iş yaşamında özellikle işçi işveren ilişkilerinde, gelişmiş ülkeler paralelinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Fakat 1980 yılından sonra bu konudaki ilerlemenin durduğunu hatta biraz da geriye gittiğini kabul etmek mümkündür. Ancak nasıl ki bir nehri tersine akıtmak mümkün değilse, çalışma hayatının gelişmesini uzun süre durdurmak ve geriye götürmek de söz konusu olamazdı. İş Hukukunun ve Çalışma Ceza Hukukunun gelişmesine hemen her zaman uygulama, yargısal ve bilimsel içtihatlar öncülük etmiştir. Örneğin işçi işveren kesimlerinde çokça tartışılan "fesih hakkının sınırlandırılması konusu" oldukça uzun süren bir hazırlık döneminim ardından önce 1475 sayılı İş Kanunu′nda değişiklik yapan 4773 sayılı Kanun ile gündeme gelmiş ve değişikliklerin yürürlüğe girişinden kısa süre sonra kabul edilen 4857 sayılı (yeni) İş Kanunu ile son şeklini almıştır. Diğer taraftan iş ve çalışma hürriyetinin Anayasal düzeyde güvence altına alınması yanında bu temel hakkın ihlaline yol açan eylemlerin önlenmesi ve nihayet söz konusu temel hakkı ihlal eden kişilerin cezalandırılması Ceza Hukukunun alanına girmektedir. Çalışma hayatındaki gelişmeler, bu konuda mevcut ancak yeterli olmayan ceza hükümlerinin de değiştirilmesini zorunlu kılmıştır. 765 sayılı önceki Türk Ceza Kanunu′nun bu konu ile ilgili 201 inci maddesi, iş hayatındaki gelişmelerin gerisinde kaldığından, 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanunu 117 nci maddesi ile bu alanda ihtiyaçlara daha uygun düşeceği düşünülen bir düzenlemeye yer verilmiştir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde doktora eğitimini tamamlayan ve bu eseri ile "Bilim Doktoru" unvanını elde eden Mehmet Onat ÖZTÜRK, ülkemiz İş Hukukunun gelişim çizgisi içinde giderek önem kazanan İş ve Çalışma Hürriyetinin ihlali konusunu hem önceki hem de yürürlükte bulunan Türk Ceza Kanunları′nın ilgili hükümlerini, uygulama ve öğretideki tartışmalar ışığında ele alarak incelemiştir. Özverili ve titiz çalışması ile Türk İş ve Çalışma Ceza Hukukuna bu eseri kazandıran Dr. Mehmet Onat ÖZTÜRK′ü tebrik eder, bundan böyle akademik yaşamını daha verimli ve başarılı çalışmalar ile sürdürmesini dilerim. Prof Dr. Erol AKI GİRİŞ Çalışmamızda, 5237 Sayılı Kanun′un 117nci maddesinde düzenlenen ′iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu′ incelendi. Bu itibarla Birinci Bölümde sırasıyla, İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Kavramı, Maddenin Tarihçesi ve Yakın Suç Tiplerine yer verildi. iş ve çalışma hürriyetinin ihlali kavramı .incelenirken, hüküm içinde birinci fıkrada yer alan en genel suç tipi temel alınarak, kullanılan kavramların anlamları, öncelikle 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu′nun 20linçi maddesinden yola çıkılarak açıklanmaya çalışıldı. Maddenin tarihçesi kısmında hükmün bu güne kadar geçirdiği değişiklikler gösterildikten sonra, 5237 Sayılı Kanun′un 117nci maddesinin ilk fıkrasında, iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçunun cebir veya tehdit dışında hukuka aykırı başka bir davranışla işlenebileceğinin öngörülmesi sebebiyle diğer suçlarla kurulabilecek ilişkisi doğrultusunda, bazı yakın suç tipleri genel hatlarıyla incelendi. 5237 Sayılı Kanun′un birinci fıkrasında yer alan suça verdiğimiz ismin, madde başlığıyla aynı olması sebebiyle, İkinci Bölümün başlığının, İş ve Çalışma Hürriyetine Karşı Suçlar olarak gösterilmesi tercih edildi. Bu bölümde, kanun koyucunun sistemiyle örtüşecek biçimde, her bir fıkrada yer alan ve kendine has özellikler taşıyan farklı suç tipleri ayrı ayrı analiz edilmeye çalışıldı. Buna göre suçların her biri, suçla korunan hukuki değer, fail ve mağdur, suçun unsurları, suçun özel görünüş şekilleri, yaptırım ve suça etki eden nedenler ve kovuşturma açısından ele alındı. İlk fıkrada yer alan suç açıklanırken, bu bölümden itibaren kullanılacak ceza hukukuna ait genel kavramların anlamları da verilmeye çalışıldı. Böylece çalışmamızı inceleyecek olan araştırmacının, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu′yla kimi zaman 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu dönemindekinden farklı anlamlar taşıyan, örneğin teşebbüs gibi kavramları ve adli para cezası gibi getirilen yeni bazı düzenlemeleri tanıması sağlanmak istendi. Hükmün son fıkrasında yer alan düzenleme, birbirlerinden çok farklı iki suç tipi öngördüğünden, bunlar bir başlık altında fakat ayrılarak incelenmeye çalışıldı. Çalışmamızda, daha küçük puntoyla ve italik biçimde, o sırada bahsettiğimiz kanun hükmüne metin içinde yer verildi. Bunun sebebi, çalışmamızın ileriki tarihlerde okunması ihtimali gerçekleştiğinde, araştırmacıya yardımcı olmak ve zaman tasarrufu sağlamaktı. Böylece, eski tarihli çalışmaları incelerken, çoğu zaman buralarda konu edilen hükümlerin aslına ulaşmakta çektiğimiz zorluğu, çalışmamızla ilgilenen sonraki araştırmacılar açısından ortadan kaldırmak amaçlandı. İÇİNDEKİLER TÜRK CEZA KANUNUNDA İŞ VE ÇALIŞMA HÜRRİYETİNİN İHLALİ SUÇU BİRİNCİ BÖLÜM İŞ VE ÇALIŞMA HÜRRİYETİNİN İHLALİ KAVRAMI, MADDENİN TARİHÇESİ, TÜRK CEZA KANUNUNDA YER ALAN YAKIN SUÇ TİPLERİ I. İŞ VE ÇALIŞMA HÜRRİYETİNİN İHLALİ KAVRAMI 19 A. İş ve Çalışma Hürriyeti Kavramı 19 1. Genel Olarak 19 2. İş ve Çalışma Hürriyetinin Hukuki Niteliği ve Sınırları 23 B. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Kavramı 28 1. 765 Sayılı Kanunda İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Kavramı ...29 a. Suçların Tasnifinde Yeri 29 b. Sanat ve Ticaret Serbestisi Kavramı 30 c. Sanayi ve Ticaret Faaliyeti Kavramı 33 ç. Tahdit veya Men Kavramı 37 d. Cebir ve Şiddet Yahut Tehdit Kavramları 38 (1) Genel Olarak 38 (2) Cebir ve Şiddet Yahut Tehdit Halleri 42 (3) Şiddet ve Tehdidin Nitelikleri 44 (i) Şiddet ve Tehdidin Hukuka Aykırı Olması 44 (ii) Şiddet ve Tehdidin Netice Bakımından Elverişli Olması 49 2. 5237 Sayılı Kanunda İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Kavramı 51 a. Suçların Tasnifinde Yeri 51 b. İş ve Çalışma Hürriyeti Kavramı 52 c. İhlal Kavramı 59 ç. Cebir Kavramı 61 d. Tehdit Kavramı 65 e. Hukuka Aykırı Başka Bir Davranış Kavramı 67 II. MADDENİN TARİHÇESİ 71 III. TÜRK CEZA KANUNUNDA YER ALAN YAKIN SUÇ TİPLERİ 73 A. Genel Olarak 73 B. Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti 76 1. Genel Olarak 76 2. İnsan Ticareti 77 C. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 81 1. Genel Olarak 81 2. Cinsel Taciz 84 Ç. Hürriyete Karşı Suçlar 86 1. Tehdit 86 2. Şantaj 89 3. Cebir 90 4. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma 94 5. Eğitim ve Öğretimin Engellenmesi 96 6. Konut Dokunulmazlığının İhlali 98 a. 765 Sayılı Kanunda İşyeri İşgali Suçu 99 b. 5237 Sayılı Kanunda İşyeri Dokunulmazlığının İhlali Suçu .. 103 7. Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi 109 8. Ayırımcılık 121 D. Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar 127 1. Kamu Görevinin Terki veya Yapılmaması 127 2. Görevi Yaptırmamak İçin Direnme 129 E. Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar 132 1. İhaleye Fesat Karıştırma 132 2. Fiyatları Etkileme 135 İKİNCİ BÖLÜM İŞ VE ÇALIŞMA HÜRRİYETİNE KARŞI SUÇLAR I. GENEL OLARAK 139 II. İŞ VE ÇALIŞMA HÜRRİYETİNİN İHLALİ SUÇU 142 A. Genel Olarak 142 B. Suçla Korunan Hukuki Değer 143 C. Fail ve Mağdur 144 1. Suçun Faili 144 2. Suçun Mağduru 148 Ç. Suçun Unsurları 150 1. Maddi Unsur 150 a. Hareket 150 b. Netice 154 2. Manevi Unsur 158 D. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 164 1. Teşebbüs 164 2. İştirak 167 3. Suçların İçtimai 173 E. Yaptırım ve Suça Etki Eden Nedenler 177 F. Kovuşturma 182 III. SÖMÜRÜ SUÇU 184 A. Genel Olarak 184 B. Suçla Korunan Hukuki Değer 185 C. Fail ve Mağdur 186 1. Suçun Faili 186 2. Suçun Mağduru 187 Ç. Suçun Unsurları 191 1. Maddi Unsur ...191 a. Hareket 191 b. Netice 193 2. Manevi Unsur 198 D. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 199 1. Teşebbüs 199 2. İştirak.... 200 3. Suçların İçtimai 202 E. Yaptırım ve Suça Etki Eden Nedenler 202 F. Kovuşturma 203 IV. SÖMÜRMEK İÇİN TEDARİK, SEVK VEYA NAKİL ETMEK SUÇU 203 A. Genel Olarak 203 B. Suçla Korunan Hukuki Değer 204 C. Fail ve Mağdur 205 1. Suçun Faili 205 2. Suçun Mağduru 205 Ç. Suçun Unsurları 206 1. Maddi Unsur 206 a. Hareket 206 b. Netice 207 2. Manevi Unsur 208 D. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 209 1. Teşebbüs 209 2. İştirak 211 3. Suçların İçtimai 212 E. Yaptırım ve Suça Etki Eden Nedenler 212 F. Kovuşturma 213 V. ANLAŞMA İÇERİĞİNİ DEĞİŞTİRMEYE ZORLAMA SUÇU VE İŞİN DURMASINA NEDEN OLMA SUÇU 214 A. Genel Olarak 214 B. Anlaşma İçeriğini Değiştirmeye Zorlama Suçu 215 1. Genel Olarak 215 2. Suçla Korunan Hukuki Değer 215 3. Fail ve Mağdur 216 a. Suçun Faili .: 216 b. Suçun Mağduru 217 4. Suçun Unsurları 219 a. Maddi Unsur 219 (1) Hareket 219 (2) Netice 221 b. Manevi Unsur 222 5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 225 a. Teşebbüs 225 b. İştirak 226 c. Suçların İçtimai 228 6. Yaptırım ve Suça Etki Eden Nedenler 229 7. Kovuşturma 230 C. İşin Durmasına Neden Olma Suçu 230 1. Genel Olarak 230 2. Suçla Korunan Hukuki Değer 231 3. Fail ve Mağdur 232 a. Suçun Faili 232 b. Suçun Mağduru 233 4. Suçun Unsurları 234 a. Maddi Unsur 234 (1) Hareket 234 (2) Netice 235 b. Manevi Unsur s 238 5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 239 a. Teşebbüs 239 b. İştirak 240 c. Suçların İçtimai 241 6. Yaptırım ve Suça Etki Eden Nedenler 241 7. Kovuşturma 242 SONUÇ 243 YARARLANILAN KAYNAKLAR 249